بخشنامه ۲۰۰/۵۱۹۵۷در خصوص نحوه رسیدگی مجدد به اعتراضات اوراق تشخیص حسابرسی سیستمی (ماده ۲۳۸ ق.م.م)

بخشنامه ۲۰۰/۵۱۹۵۷ سازمان امور مالیاتی، پاسخی جامع به ابهامات موجود در فرآیند رسیدگی مجدد به اعتراضات مودیان (ماده ۲۳۸ ق.م.م) نسبت به اوراق تشخیص ناشی از حسابرسی سیستمی است. این بخشنامه به‌طور ویژه برای مشاوران و وکلای مالیاتی طراحی شده و سه محور حیاتی را شفاف می‌سازد: ۱. رسیدگی به اقلام درآمدی و اعتراض به معافیت‌ها/نرخ صفر، ۲. نحوه رسیدگی به بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته و سایر هزینه‌های ابرازی و ۳. برخورد با کتمان درآمد و ابراز هزینه‌های غیر واقعی (جریمه ماده ۱۹۲). با توجه به اتکای سازمان به داده‌های سامانه‌های مختلف (سامانه مودیان، تراکنش‌های بانکی، ثامن و…)، این دستورالعمل نحوه پذیرش اسناد و مدارک مثبته توسط مراجع حل اختلاف را کاملاً روشن می‌کند. مطالعه دقیق این بخشنامه برای دفاع مؤثر از موکلین در برابر گزارش‌های سیستمی و تعیین تکلیف نهایی مبنای محاسبه مالیات ضروری است. در ادامه، خلاصه بخشنامه و متن کامل بخشنامه رسمی سازمان امور مالیاتی کشور قرار داده شده است. در صورت نیاز می توانید فایل این بخشنامه را دانلود بفرمایید. در سایت سپهر محاسبان سپنتا، ارائه دهنده خدمات مالیاتی شامل حسابداری مالیاتی، وکیل مالیاتی و مشاوره مالیاتی جدیدترین بخشنامه ها و اطلاعیه مالیاتی را ویژه مشاوران و وکلای مالیاتی قرار می دهیم.

در ادامه من کامل بخشنامه شماره۲۰۰/۵۱۹۵۷ قرار داده شده است.

متن کامل بخشنامه به نقل از سازمان امور مالیاتی کشور:

“ادارات کل امور مالیاتی

باسلام،

با توجه به اینکه به موجب بند (الف) ماده (۲۹) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب تیرماه ۱۳۹۴ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، سازمان امور مالیاتی کشور می‌بایست بر اساس معیارها و شاخص‌های تعیین شده اظهارنامه‌های مالیاتی را برای حسابرسی انتخاب و چنانچه حسب اطلاق اقتصادی کسب شده در رابطه با مؤدیان، تعیین درآمد مشمول مالیات و مالیات امکان‌پذیر نباشد، نسبت به حسابرسی سیستمی اظهارنامه اقدام و گزارش و برگ تشخیص مربوطه را به‌صورت سیستمی صادر نماید؛ فلذا به‌منظور اتخاذ رویه واحد و رفع ابهامات موجود در رسیدگی مجدد در اجرای ماده (۲۳۸) قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین رسیدگی در مراحل دادرسی مالیاتی موضوع ق.م.م، نسبت به موارد اعتراضی مؤدی در خصوص اوراق تشخیص مالیاتی ناشی از حسابرسی سیستمی مقرر می‌دارد:

الف) اقلام درآمدی:

۱- چنانچه مؤدی نسبت به اقلام درآمدی مبنای صدور برگ تشخیص مالیات معترض باشد به شرح ذیل مورد رسیدگی مجدد قرار گیرد:

۱-۱- در حالتی که درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی با درآمد/فروش ابرازی مؤدی در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی مغایرت داشته لیکن مؤدی ادعا می‌کند تمام یا بخشی از درآمدهای مذکور معاف از پرداخت مالیات و یا مشمول مالیات با نرخ صفر و یا از جمله درآمدهایی است که مالیات آن با نرخ مقطوع محاسبه و یا درآمدهای غیر مشمول مالیات (مانند سود سهام، سود افزایش ارزش سرمایه‌گذاری، تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت) می‌باشد، در این حالت مسئول/مسئولان مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون مذکور و با رعایت حل‌و‌فصل مالیاتی حسب مقررات مربوط از جمله ماده (۲۲۹) قانون فوق با اخذ دفاتر یا اسناد یا مدارک مربوطه، حسب مورد نسبت به موضوع اعتراضی رسیدگی و در صورت احراز واقعیت امر با رعایت مقررات مربوط به نحوه اعمال معافیت‌ها و نرخ صفر مالیاتی و مقررات مربوط به درآمدهای با نرخ مالیاتی مقطوع از جمله مواد (۵۹)، (۱۴۳)، (۱۰۵)، (۱۰۶) و انطباق هزینه‌های مربوط به این درآمدها با مفاد تبصره (۲) ماده (۱۴۷) قانون اقدام مقتضی به عمل آورند.

۱-۲ -در حالتی که درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی از درآمد/فروش ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی بیشتر باشد و مؤدی نسبت به مبالغ اضافه شده به درآمد/فروش معترض باشد، در این موارد مسئول/مسئولان مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون موردنظر و هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی حسب مقررات مربوط از جمله ماده (۲۲۹) قانون موصوف با اخذ دفاتر یا اسناد یا مدارک مربوطه و با رعایت مفاد بند (۱) و بند (۲-۲) ماده ۲۴ آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون و دستورالعمل مربوطه و در مواردی که مبنای محاسبه درآمد/فروش، اطلاعات تراکنش‌های بانکی مؤدی بوده است با رعایت بخشنامه‌های صادره در این خصوص بالاخص دستورالعمل نحوه بررسی و رسیدگی به اطلاعات پولی و مالی واصله از جمله تراکنش‌های بانکی به شماره ۲۰۰/۹۹/۱۶ مورخ ۱۳۹۹/۱/۳۱ نسبت به موارد اعتراضی مؤدی رسیدگی و پس از احراز واقعیت امر حسب مورد نسبت به رد، تعدیل یا تأیید مبنای محاسبه در آمد/فروش اقدام نمایند.

تذکر ۱: در بررسی اعتراضی مؤدی نسبت به درآمد/فروش محاسبه شده در حسابرسی سیستمی، مشاهده فرم قواعد و محاسبات رسیدگی سیستمی، اطلاعات واصله از جمله اطلاعات بارگذاری شده در سامانه‌های مالیاتی شامل سامانه مؤدیان، سامانه مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر، سامانه ستاد، سامانه مجدد (مربوط به اطلاعات حساب‌های بانکی) و سایر سامانه‌ها از قبیل سامانه جامع تجارت ایران و سامانه ثبت الکترونیک معاملات نفتی (ثامن) و بازارنامه‌ها و… مورد بررسی و بازنگری قرار گیرد.

تذکر ۲: در اجرای این بند چنانچه رسیدگی مراجع مذکور منجر به درآمد/فروش بیشتر از مبلغ محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی، مستند به اسناد و مدارک مثبته گردد، صرفاً” تا میزان فروش/درآمد محاسبه شده ناشی از حسابرسی سیستمی حق اظهارنظر دارند و نسبت به مازاد درآمد ماخذ حسب مقررات مواد (۱۵۶) و (۲۲۷) قانون مالیات‌های مستقیم می‌بایست نسبت به صدور برگ تشخیص مالیات متمم اقدام نمود.

تذکر ۳: در اجرای بندهای (۱-۱) و (۱-۲) فوق چنانچه احراز شود محاسبه درآمد/فروش در گزارش رسیدگی سیستمی ناشی از اشتباه محاسباتی/مستندسازی و یا عدم درج مفروضات مربوط در اجرای ماده (۳۰) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون حسب مورد اقدام می‌نماید. در این خصوص معاونت فناوری‌های مالیاتی با همکاری دفتر حسابرسی سیستمی و مدیریت ریسک باید امکان صدور برگ تشخیص اصلاحی به صورت سیستمی را برای مسئولین ذیربط فراهم آورد.

ب) اقلام هزینه‌ای و کاهنده درآمد مشمول مالیات:

۱- چنانچه مؤدی نسبت به بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته مرتبط با درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی، اعم از ابرازی یا محاسبه شده، اعتراض دارد مسئول مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون مالیات‌های مستقیم و هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی حسب مقررات مربوط از جمله ماده (۲۲۹) قانون با اخذ دفاتر یا اسناد یا مدارک مربوطه و با رعایت بندهای (۱) و (۱-۲) ماده (۴۴) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون و دستورالعمل مربوطه و عنداللزوم مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات قانون مالیات‌های مستقیم و سایر مقررات مرتبط با چگونگی پذیرش هزینه‌های ابرازی (از جمله مواد ۱۴۷ و ۱۴۸ و مواد ۱۳۸ و ۱۴۳ مکرر و…) نسبت به موارد اعتراضی مؤدی رسیدگی و پس از احراز واقعیت امر حسب مورد نسبت به پذیرش بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته ابرازی در اظهارنامه تسلیمی مطابق مقررات یا افزایش بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته در برگ گزارش رسیدگی سیستمی در حدود اسناد و مدارک ارائه و رسیدگی شده مؤثر در محاسبات و حداکثر تا مبلغ بهای تمام شده ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی مطابق مقررات مرتبط با درآمد/فروش کالا و خدمات مربوطه اقدام می‌نماید.

تذکر ۴: در اجرای این بند، در مواردی که در نتیجه رسیدگی‌های سیستمی، درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی از درآمد/فروش ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی بیشتر باشد و عدم احراز بهای تمام شده و هزینه‌های مرتبط با درآمد اضافه شده در اظهارنامه تسلیمی احراز شود، مبلغ بهای تمام شده و هزینه مربوط به درآمد اضافه شده با رعایت مفاد بند (۴) ماده (۴۴) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون مالیات‌های مستقیم، متناسب با نسبت سود فعالیت مشاغل مشابه در سامانه‌های عملیاتی سازمان و یا نسبتی که هر ساله توسط سازمان با توجه به اطلاعات موجود در پایگاه اطلاعاتی سازمان و اطلاعات سایر مراجع مربوط، حداکثر تا پانزدهم مردادماه هر سال برای سال قبل با تأیید رئیس کل سازمان تعیین می‌شود، از مأخذ درآمد اضافه شده مورد تأیید در رسیدگی در اجرای ماده (۲۳۸) و هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، در بخش هزینه‌ها و بهای تمام شده و محاسبه درآمد مشمول مالیات قابل احتساب خواهد بود.

۲- چنانچه مؤدی نسبت به سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش حسابرسی سیستمی اعم از ابرازی یا محاسبه شده شامل هزینه‌های حقوق و دستمزد، هزینه‌های عمومی، اداری و فروش، هزینه‌های مالی و سایر هزینه‌ها معترض می‌باشد مسئول/مسئولان مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون مالیات‌های مستقیم و هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی حسب مقررات مربوط از جمله ماده (۲۲۹) قانون با اخذ دفاتر و اسناد ومدارک مربوطه با رعایت مفاد بندهای (۱) و (۲-۳) ماده (۴۴) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون و دستورالعمل مربوطه و عنداللزوم مقررات فصل هزینه‌های قابل قبول و استهلاکات قانون مالیات‌های مستقیم و سایر قوانین مرتبط با چگونگی پذیرش هزینه‌های ابرازی (از جمله ماده ۱۳۸ مکرر، ماده ۱۴۳ مکرر و …) نسبت به موارد اعتراضی مؤدی رسیدگی و در صورت احراز واقعیت امر حسب مورد نسبت به پذیرش هزینه‌های ابرازی در اظهارنامه تسلیمی مطابق مقررات یا افزایش مبلغ هزینه‌های محاسبه شده در برگ گزارش رسیدگی سیستمی در حدود اسناد و مدارک ارائه و رسیدگی شده مؤثر در محاسبات و حداکثر تا مبلغ هزینه‌های ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی مطابق مقررات مرتبط با درآمد/فروش کالا و خدمات مربوطه اقدام می‌نماید.

تذکر ۵: در بررسی اعتراضی مؤدی نسبت به بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته و سایر هزینه‌های محاسبه شده در حسابرسی سیستمی، اطلاعات واصله از جمله اطلاعات بارگذاری شده در سامانه‌های مالیاتی شامل سامانه مؤدیان، سامانه مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر، سامانه بازارنامه‌ها یا سایر سامانه‌های از قبیل سامانه جامع تجارت ایران و سامانه ثبت الکترونیکی معاملات نفتی (ثامن) مورد بررسی و بازنگری قرار گیرد.

تذکر ۶: چنانچه بخشی از هزینه‌های ابرازی در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی مطابق مقررات ناشی از محاسبه هزینه‌ها طبق استانداردهای پذیرفته شده حسابداری از جمله زیان ناشی از کاهش ارزش موجودی‌های زیان تغییر دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی و موارد مشابه دیگر و یا از جمله هزینه‌های انجام شده در اجرای قسمت اخیر مواد (۱۴۷) و (۱۳۷) و (۱۷۲) قانون مالیات‌های مستقیم باشد، لیکن در گزارش حسابرسی سیستمی مورد پذیرش واقع نشده باشد نیز حسب رویه اعلام شده در بندهای مذکور مورد رسیدگی مجدد واقع و در صورت احراز با رعایت مقررات مربوط در محاسبه منظور می‌شود.

ج) کتمان درآمد/فروش، کتمان فعالیت و یا ابراز هزینه‌های غیر واقعی:

۱- چنانچه درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش رسیدگی سیستمی بیشتر از درآمد/فروش ابرازی مؤدی در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی مطابق با مقررات باشد و درآمد/فروش مذکور مورد قبول مؤدی واقع یا در رسیدگی مجدد تأیید شود لیکن مؤدی نسبت به عدم محاسبه بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته و سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش مذکور معترض باشد، مسئول مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون مالیات‌های مستقیم و هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی حسب مقررات مربوط در اجرای ماده (۲۲۹) قانون با اخذ دفاتر و اسناد و مدارک مربوطه و با رعایت مفاد بند (۴) ماده (۴۴) آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون مالیات‌های مستقیم ودستورالعمل مربوطه نسبت به موارد اعتراضی مؤدی رسیدگی و پس از احراز واقعیت امر حسب مورد نسبت به محاسبه یا عدم محاسبه بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته یا سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش کتمان شده اقدام می‌نمایند.

تذکر ۷: در بررسی اعتراضی مؤدی نسبت به درآمد/فروش کتمان شده محاسبه شده در حسابرسی سیستمی، اطلاعات واصله از جمله اطلاعات بارگذاری شده در سامانه‌های مالیاتی شامل سامانه مؤدیان، سامانه مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر، سامانه بازارنامه‌ها، سامانه ستاد، سامانه مجدد و سایر سامانه‌های از قبیل سامانه جامع تجارت ایران و سامانه ثبت الکترونیکی معاملات نفتی (ثامن) مورد بررسی و بازنگری قرار گیرد.

تذکر ۸: در اجرای این بند چنانچه نتیجه رسیدگی مجدد حاکی از عدم محاسبه و پذیرش بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته یا سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش کتمان شده در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی از طرف مؤدی باشد، سهم بهای تمام شده و سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش کتمان شده که قبلاً در گزارش حسابرسی سیستمی با اظهارنامه مالیاتی تسلیمی محاسبه نشده است مطابق با مفاد بند (۲-۱) و (۴) ماده ۴۴ آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۱۹) قانون در صورتی که از طریق اسناد و مدارک ارائه شده توسط مؤدی یا اسناد و مدارک به دست آمده یا سایر روش‌های حسابرسی امکان تعیین بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته یا سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش کتمان شده مقدور نباشد، حسب مورد از نسبت سود ناویژه یا نسبت فعالیت (سود ویژه) ابرازی مؤدی، مشاغل مشابه یا نسبتی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ می‌شود جهت محاسبه و تعیین بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته یا سایر هزینه‌های مرتبط با درآمد/فروش کتمان شده استفاده می‌گردد.

تذکر ۹: در اجرای این بند چنانچه پس از رسیدگی مجدد در اجرای ماده (۲۳۸) قانون و پذیرش نتیجه رسیدگی مجدد توسط مؤدی یا در نتیجه رأی قطعی هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی احراز گردد درآمد/فروش محاسبه شده در گزارش حسابرسی سیستمی مازاد بر مبلغ ابرازی مؤدی در اظهارنامه تسلیمی مطابق مقررات ناشی از کتمان درآمد/فروش مستند به اسناد و مدارک مثبته در اظهارنامه مالیاتی بوده است یا در رسیدگی مجدد به هزینه‌های ابرازی مؤدی احراز گردد بخشی از هزینه‌های پذیرفته نشده در گزارش حسابرسی سیستمی ناشی از انعکاس و ثبت هزینه‌های غیر واقعی بوده است، در این موارد مالیات متعلق به درآمد مشمول مالیات ناشی از درآمد/فروش کتمان شده یا هزینه‌های غیر واقعی حسب مورد مشمول جریمه غیر قابل بخشش موضوع ماده (۱۹۲) قانون می‌شود.

د) سایر موارد:
۱- در مواردی که درآمد/فروش و هزینه‌های مؤدی در گزارش حسابرسی سیستمی به ترتیب بیشتر یا کمتر از درآمد/فروش و هزینه‌های ابرازی مؤدی در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی مطابق مقررات باشد و مؤدی به همه موارد مذکور معترض باشد، مسئول مربوط در اجرای ماده (۲۳۸) قانون و یا هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی مطابق مفاد بخش‌های (الف)، (ب) و (ج) این دستورالعمل اقدام می‌نماید.

۲- به منظور رعایت شرایط اقتصادی و تکریم مؤدیان محترم مالیاتی و جلوگیری از برخی از اعتراضات ناشی از عدم تناسب نسبت‌های سود فعالیت با فعالیت مؤدی، در مواردی که در رسیدگی مجدد یا دادرسی مالیاتی برای محاسبه بهای تمام شده کالا و خدمات فروش رفته یا سایر هزینه‌ها از نسبت فعالیت تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور استفاده می‌شود، می‌بایست حسب مقررات آیین‌نامه اجرایی موضوع ماده (۲۱۹) قانون مالیات‌های مستقیم و واقعیت امر و ماهیت موضوع فعالیت مؤدی اقدام گردد.”

دانلود pdf بخشنامه ۲۰۰/۵۱۶۵۷