تعریف دارایی ها

به تمامی حقوق مالی که در اختیار موسسه قرار دارد؛ دارایی های آن موسسه گفته می شود. دارایی ها اقسام مختلفی دارد از جمله:

الف) وجوه نقد: شامل پول نقد موجود در صندوق موسسه، وجه نقد در بانک.

ب)  مطالبات (بدهکاران): شامل بدهکاران به موسسه، اسناد دریافتنی.

پ) موجودی های جنسی وکالا و مواد اولیه و ملزومات.

ج) اموال و اثاثه و ساختمان

-همان گونه که بعدا نیز بیان خواهد شد، همیشه ماهیت (مانده نهایی) حساب های دارایی، بدهکار خواهد بود. زیرا با افزایش مانده بدهکار و با کاهش مانده بستانکار می شوند.

انواع دارایی

-دارایی ها به دو دسته تقسیم می شوند:

1) دارایی های جاری

دارایی هایی که انتظار می رود در مدتی کمتر از یکسال به وجه نقد تبدیل شوند یا در فرآیند تولید مصرف شوند؛ مانند وجوه نقد، جساب های دریافتنی، موجودی مواد و کالا، پیش پرداخت ها که در ادامه به تفضیل توضیح داده خواهند شد.

2) دارایی های غیرجاری(ثابت)

آن دسته از دارایی ها که عمر مفید آنها بیشتر از یکسال می باشد، و به منظور استفاده در عملیات موسسه مورد استفاده قرار می گیرند. این دارایی ها، به منظور نگهداری بلند مدت خریداری و یا ساخته شده و در عملیات موسسه مورد استفاده قرار می گیرند مانند: زمین، ساختمان، ماشین آلات، اثاثیه و…

اینگونه دارایی ها به تدریج در طی عمر مفیدشان مستهلک می شوند و به هزینه تبدیل می شوند. دارایی های ثابت به دو دسته تقسیم میشوند:

1) دارایی های ثابت مشهود

2) دارایی های ثابت نامشهود

-در یک طبقه بندی دیگر می توان دارایی ها را به دو دسته پولی و غیرپولی تقسیم کرد.

اقلام پولی: به وجه نقد و دارایی ها و بدهی هایی گویند که قرار است به مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شود. مانند وجه نقد، حساب های دریافتنی و حساب های پرداختنی.

دارایی های پولی: به وجه نقد و دارایی هایی  گفته می شود که قرار است به مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شود. مانند وجه نقد و حساب های دریافتنی.

دارایی های غیرپولی:به دارایی هایی گفته می شود که پولی نباشند، مانند دارایی های ثابت.

انواع دارایی های جاری

1) وجوه نقد (بانک و صندوق)

از یک طرف کمبود نقدینگی در ادامه تولید و فعالیت موسسه اختلال ایجاد میکند و از طرفی دیگر انباشته شدن و عدم استفاده مناسب و به موقع از وجوه نقد موجبات زیان را فراهم می کند. در این صورت مدیریت وجوه نقد برای نگهداری و استفاده مناسب از امکانات نقدینگی باید به طرح ریزی وجوه نقد؛ تهیه و ارائه گزارش ها بپردازد، تا از رکود و بلااستفاده ماندن وجوه نقد جلوگیری شود. از طرفی از دسترسی به موقع به وجوه نقد اطمینان حاصل شود و از سرقت و اختلاس وجوه نقد جلوگیری شود.

برای این منظور باید مسئولیت دریافت و پرداخت پول، از عمل ثبت و نگهداری مدارک مجزا شود. تمام پرداخت ها با تایید امضای مسئولان مربوط و مبتنی بر اسناد مثبته و حتی الامکان به وسیله صدور چک انجام شود. حتی نسخه های باطل شده رسید های دریافت وجه نقد نیز باید بایگانی و بررسی شوند.

2) حساب تنخواه گردان

در موسسات تجاری ممکن است حساب بانک به دلیل امتیازات فراوان جانشین صندوق شود، ولی پرداخت های جزیی را نمی توان با صدور چک از حساب بانک انجام داد. از این رو برای تامین پرداخت های جزیی، مبلغی را تحت عنوان تنخواه گردان در اختیار یکی از کارکنان قرار می دهند، تا با رعایت مقررات، نسبت به پرداخت هزینه های جزیی و خرید ملزومات اقدام نماید. البته از شخصی که تنخواه گردان در اختیارش قرار می گیرد، تضمین لازم دریافت می شود.

 حساب تنخواه به یکی از دو روش زیر نگهداری می شود:

1) روش تنخواه گردان ثابت:مبلغ تنخواه گردان طی دوره مالی ثابت است؛ برای مثال تصمیم گرفته می شود که مبلغ 200/000 ریال تنخواه در اختیار مسئول تنخواه گردان قرار داده شود.

تنخواه گردان 200/000

                              بانک 200/000

-در طی دوره مالی؛ هرگاه مبالغی از تنخواه گردان بابت هزینه ها یا خرید ملزومات پرداخت شود، اسناد مربوط به حسابداری تحویل داده شود و از طریق حسابداری معادل اسناد و مدارک، چک صادر می شود و در اختیار مسئول تنخواه گردان قرار می گیرد:

هرینه بنزین **

هزینه کرایه ها **

خرید ملزومات **

                         حساب بانک **

صدور چک بابت مخارج توسط تنخواه به اندازه مخارج انحام شده

حساب بانک **

                    تنخواه گردان **

بابت بستن حساب تنخواه در پایان دوره مالی

2) روش تنخواه گردان متغیر: در این روش؛ ایجاد حساب تنخواه گردان برای مخارج قابل توجهی که باید در آینده نزدیک پرداخت شود و مبلغ آن نیز قابل پیش بینی است، ایجاد می شود. برای مثال، برای پرداخت دستمزد کارگران موقت ساختمانی، ثبت به ایجاد تنخواه گردان با صدور چک از حساب جاری بانک اقدام میشود. پس از انجام هزینه ها، برای شارژ تنخواه، ممکن است همان مبلغ قبلی به تنخواه گردان پرداخت شود یا مبلغی کمتر یا بیشتر، مناسب با نیازهای موسسه.

حساب تنخواه گردان **

                             حساب بانک **

صدور چک برای ایجاد تنخواه گردان

هزینه حقوق و دستمزد **

                                حساب تنخواه گردان **

دریافت اسناد مربوط به حساب با کارگران

تنخواه گردان **

                  بانک **

شارژ مجدد تنخواه با پرداخت چک از بانک

 3) حساب بانک

محاسن بکارگیری حساب بانکی عبارتند از:

1) امکان اعمال کنترل در دریافت ها و پرداخت ها

2) ایمن بودن محل ذخیره وجوه نقد موسسه

3) استفاده از خدمات بانکی و تسهیلات آن

4) ایجاد تسهیلات در خریدهای خارجی با گشایش اعتبارات اسنادی که برای خرید های خارجی لازم است

5) کسب اعتبار نزد بانک برای موسسه با توجه به گردش عملیات حساب جاری

صورت مغایرت بانکی

ممکن است موجودی حساب جاری در دفاتر موسسه با مانده حساب بانک با یکدیگر مطابقت نداشته باشد.

-عوامل مغایرت عبارتند از:

1)چک های معوق (بین راهی)؛ چک های صادره که هنوز برای وصول به بانک ارائه نشده باشد.

2)سپرده های بین راهی؛ واریز های موسسه که در ساعات پایانی روز واریز شده ولی هنوز در پرینت آن روز وارد نشده است.

3)واریز های مشتریان؛ مشتریان به حساب موسسه که اعلامیه بستانکار آن به موسسه ارائه نشده است.

4)برداشت های بانکی؛ بانک ممکن است از حساب موسسه کارمزد، وام یا هزینه هایی برداشت نموده باشد که اعلامیه بدهکار آن به موسسه نرسیده است.

5)اشتباهات؛ موسسه یا بانک امکان دارد در ثبت مبالغ یا طرف حساب اشتباه کرده باشند یا بانک برداشت یا واریزی اشتباه داشته باشد.

6)چک های لاوصول (نکول سفته)؛ موسسه ممکن است اسناد دریافتنی را به خیال آنکه وصول گردیده در دفتر وارد نموده باشد، درحالیکه وصول نگردیده باشد.

مراحل تهیه صورت مغایرت بانکی:

الف) دریافت صورتحساب از بانک

ب)مقابله کردن اقلام ثبت شده در ستون بدهکار دفتر بانک موسسه با اقلام ستون بستانکار صورتحساب بانک با قرار دادن علامتی خاص و بالعکس.

پ)مشخص نمودن اقلام باز حساب بانک و صورت حساب بانک با کشیدن خط بخ دور آنها

ج)تحلیل موارد مغایرت و یافتن علت و تاثیر آن بر موجودی

اعلامیه بستانکار: یعنی پولی که به حساب ما واریز شده و ما از بانک بستانکار هستیم.

اعلامیه بدهکار: یعنی پولی که به واسطه کارمزد یا صدور ئسته چک یا اقساط وام از حساب بانکی برداشت شده است و موسسه به بانک بدهکار شده است.

                                                                         شکل کلی صورت مغایرت بانکی

مانده طبق دفاتر شرکت                                **                                     مانده طبق صورت حساب بانک                   **

اضافه می شود:                                                                                  اضافه می شود:

واریزی مشتریان                      **                                                       سپرده های بین راهی                     **

اشتباهات حسابدار شرکت         **                                                       اشتباهات بانک                             **

سود بانکی ثبت نشده              **

وصول اسناد دریافتنی               **

**(جمع)                                                                                         **(جمع)

کسر می شود:                                                                               کسر می شود:

کارمزد های بانک                 **

اشتباهات حسابدار               **                                                      چک های معوق                            **

اسناد لاوصول (نکول سفته)   **                                                     اشتباهات بانک                              **

(**)                                                                                          (**)

مانده                                                       صحیح                         مانده                                                     صحیح

**                                                                                               **