فصل پنجم: هزینه ها

هزینه ها طبقه بندی های مختلفی دارند که عبارتند از:

1) طبقه بندی زمانی: هزینه های جاری و سرمایه ای.

2) طبقه بندی طبیعی (درازتباط با فعالیت شرکت ها و موجودی ها): هزینه های ساخت (تولیدی) و تجاری (غیرتولیدی).

3) طبقه بندی در ارتباط با محصول:هرینه های مستقیم و هزینه های غیرمستقیم.

4) طبقه بندی در ارتباط با حجم تولید: هزینه های ثابت، متغیر و نیمه متغیر.

طبقه بندی زمانی هزینه ها:

ازبین طبقه بندی های ذکرشده ابتدا نوع اول را بررسی می کنیم سپس طبقه بندی دوم و دو مورد آخر را در فصل های بعدی بررسی خواهیم کرد.

الف) هزینه جاری

گفته شده که هرگونه مخارجی که برای تحصیل دارایی غیرجاری انجام می شود جزو بهای تمام شده دارایی باید منظور شود.منظور از هرگونه مخارج؛ هزینه هایی است مه به طور مستقیم دارایی را قابل بهره برداری درطول عمر دوره مفید آن می سازد، زیرا برخی از هزینه ها برای تداوم بهره برداری دارایی لازم است انجام شود. برای مثال درهرسال چندین مرتبه سرویس یا تعویض روغن وسیله نقلیه، جزو هزینه های دوره جاری موسسه باید ثبت شود، به صورت کلی همه هزینه هایی که در هر دوره مالی تکرار می شوند و منافع این هزینه ها حداکثر محدود به یک دوره مالی باشد، هزینه های جاری گویند و این هزینه ها در سود و زیان همان دوره منظور می گردند.

ب) هزینه سرمایه ای

برعکس هزینه های جاری، بعضی مخارج که برای تحویل یا قابل بهره برداری بودن دارایی غیرجاری می شود و به صورت اجباری درهر دوره مالی تکرار نمی شوند  و دارای استفاده ای بیش از یک دوره مالی هستند را هزینه های سرمایه ای گویند. برای مثال هزینه محضر و دلالی خرید یک قطعه زمین برای موسسه، برای استفاده و تحصیل از آن درطول عمرمفید دارایی است و اثرش برای همیشه ادامه دارد. بنابراین یک هزینه جاری نیست بلکه هزینه سرمایه ای می باشد و اثر این هزینه بیش از یک دوره مالی می باشد.

هزینه سرمایه ای؛ مخارجی است که برای استفاده از دو دوره مالی یا بیشتر از دو دوره مالی پرداخت میشود. درعمل کلیه هزینه های سرمایه ای را به بهای تمام شده دارایی مربوط اضافه نموده و قیمت جدید در دفاتر ثبت و ملاکی برای محاسبه استهلاک قرار می گیرد.

همان طور که قبلا گفته شد، هزینه ها یا جاری هستند و یا سرمایه ای. هزینه های جاری؛ مخارجی هستند که برای حفظ مال و دارایی باید همه ساله و یا به طور مستمر انجام شود مانند سرویس وسایل نقلیه در فواصل کارکرد مشخص. برای مثال اگر وسیله نقلیه باید هز 6 ماه یکبار سرویس شود برای آنکه موسسه هزینه و درآمد ماهانه خود را اندازه گیری کند، باید هزینه تعمیر را تقسیم بر 6 کند و برای آن حساب ذخیره تعمیر و نگهداری ایجاد کند. اما اگر هرچند سال یکبار، نیاز به تعمیر اساسی داردف این هزینه جاری محسوب نمی شود.

مثال)در شرکت هراز هر 3ماه یکبار صورت حساب های مالی تهیه می شود. ماشین الات شرکت هر 6 ماه یکبار باید تعمیر و سرویس دوره ای شوند و در هر سرویس 1/800/000 ریال برآورد هزینه تعمیرات است. در ضمن در پایان شش ماهه اول،  مبلغ 2/000/000 ریال و در پایان شش ماهه دوم، 1/800/000 ریال بابت هزینه واقعی تعمیر و سرویس پرداخت شده است. مطلوبست ثبت هزینه و ذخیره درهر 3 ماه و ثبت پرداخت های شرکت در پایان 6 ماه در دفتر روزنامه عمومی.

73/3/31) هزینه تعمیر و نگهداری  900/000                                        900/000= 2÷ 1/800/000 برآورد هرسه ماه

                                                   ذخیره تعمیر و نگهداری  900/000

بابت ذخیره جهت هزینه تعمیرات

73/6/31) ذخیره تعمیرات و نگهداری 900/000

             هزینه تعمیر و نگهداری 1/100/000

                                                            وجوه نقد  2/000/000

بابت ذخیره جهت هزینه تعمیرات

73/9/30) هزینه تعمیرات و نگهداری  900/000

                                                   ذخیره تعمیرو نگهداری  900/000

بابت ذخیره جهت تعمیرات 

73/12/29) ذخیره تعمیرات و نگهداری  900/000

               هزینه تعمیر ونگهداری  900/000

                                                     وجوه نقد  1/800/000

بابت پرداخت هزینه تعمیر و نگهداری شش ماهه دوم سال

حساب های مختلط 

حساب هایی هستند که در پایان دوره مالی، قسمتی از مانده آنها به صورتحساب سود . زیان منتقل و قسمت دیگر به ترازنامه منتقل می شود مانند موجودی مواد، پیش دریافت ها و پیش پرداخت ها و…

موجودی مواد ⇐ موجودی پایان دوره

                   ⇐مواد مصرف شده طی دوره (هزینه های تحقق یافته مواد)

پیش پرداخت اجاره ⇐ هزینه اجاره

                           ⇐ نوعی دارایی که به دوره بعد منتقل می شود

پیش پرداخت بیمه ⇐ هزینه بیمه

                          ⇐ نوعی دارایی که به دوره بعد منتقل می شود

هزینه های معوق (هزینه های ثبت نشده، هزینه های پرداخت نشده، هزینه های پرداختنی)

هزینه های معوق هزینه هایی هستند که محقق شده اند ولی وجوه آن به دلایل مختلف هنوز پرداخت نشده است ولی باید برآورد و ذخیره سازی لازم انجام گیرد. این حساب ها یک نوع بدهی هستند و ماهیت بستانکارد دارند مانند قبوض آب و برق که تا پایان سال دریافت نشده اند ولی باید هزینه آنها برآورد و ذخیره گیری شود. مثالی دیگر، حق بیمه کارگری پرسنل، مالیات پرداختی و… که باید درماه بعد پرداخت شود.

هزینه آب و برق  **                             ⇐    آب و برق پرداختنی  **

                  آب و برق پرداختی  **             سود انباشته            **

29 اسفند، ذخیره برآورد هزینه آب و برق                                                                                 صندوق    **

                                                             پرداخت قبض آب و برق یا مبلغ قطعی در فروردین سال بعد (بافرض اینکه مبلغ ذخیره کافی نبوده است و مابه تفاوت آن به سود                                                                                     انباشته منظور می گردد)

تفاوت پیش پرداخت هزینه و هزینه های معوق

درهزینه های معوق؛ هزینه تحمیل شده اما وجوه آن هنوز پرداخت نشده است و نوعی بدهی به شمار می آید، اما پیش پرداخت به عنوان بدهی شناسایی نمی شود و وجه آن قبل از تحمیل هزینه پرداخت شده وتا وقتی که هزینه محقق نشود، نوعی دارایی می باشد.

انواع هزینه ازنظر ارتباط با فعالیت شرکت

1) هزینه های تولیدی

هزینه هایی هستند که به طور مستقیم به بخش تولید مربوط است؛ برق مصرفی بخش تولید، مواد مصرفی، دستمزد مستقیم، مواد مستقیم و غیرمستقیم، هزینه حمل خرید مواد اولیه، تعمیرات ماشین آلات تولید و…

چنین هزینه هایی مستقیما به جریان تولید کلا مربوط می باشند مانند مواد مستقیم، دستمزد مستقیم وسربار تولید که مجموعا بهای تمام شده تولید کالا را تشکیل می دهند.

هرینه دستمزد تولیدی **

                           حقوق پرداختنی  **

بابت ثبت هزینه حقوق پرسنل تولید

2) هزینه های غیرتولیدی (تجاری)

هزینه هایی هستند که برای استمرار فعالیت موسسه لازم است مانند هزینه های عمومی و اداری، هزینه های توزیع و فروش، هزینه تعمیرات، استهلاک و…

هزینه های غیرتولیدی خود به دو دسته تقسیم می شود:

الف) هزینه های عملیاتی

این هزینه ها درجریان فعالیت اصلی موسسه و درمسیر رسیدن به اهداف عادی موسسه ایجاد می شوند مانند هزینه های اداری و تشکیلاتی و هزینه های توزیع وفروش و هزینه خدمات پس از فروش.

هزینه های اداری وعمومی: این هزینه ها درجریان امور عادی شرکت یا موسسه وبه عنوان هزینه های اداری و عمومی ، تشکیلاتی ایجاد میشود مانند؛ ایابو ذهاب، تعمیر وسائط نقلیه اداری، تعمیر اثاثه و وسایل غیرتولیدی(مثل کامپیوتر، فاکس و…) هزینه تلفن و…

هزینه های توزیع و فروش: این هزینه ها در جریان فروش محصولات موسسه لیجاد می شوند مانند؛ هزینه حمل فروش کالا، تبلیغات، ملزومات توزیع و فروش و…

هزینه ایاب و ذهاب  **

                       صندوق  **

بابت پرداخت هزینه ایاب و ذهاب پرسنل

هزینه های خدمات پس از فروش:این هزینه ها در جهت ارائه خدمات پس از فروش برای محصولات فروش رفته و برای راضی نگه داشتن مشتریان و افزایش اعتبار محصولات موسسه ایجاد می شوند مانند هزینه حقوق پرسنل خدمات پس از فروش، هزینه ملزومات خدامت پس از فروش.

ب) هزینه های غیرعملیاتی (فرعی)

هزینه هایی که برای اهداف اصلی و عادی موسسه به مصرف نمی رسند ودر جریان فعالیت های غیر اصلی موسسه بوجود می آیند مانند بهره وام، کارمزد بانکی، هزینه دلالی، هزینه حسابداری و حسابرسی و…

هزینه های مالی

یکی از مهم ترین هرینه های غیرعملیاتی می باشد مانند بهره وام، کارمزد های بانکی، مطالبات مشکوک الوصول، حق العمل کاری، دلالی، هزینه حسابداری و حسابرسی و مشاوره مالی، کسری و اضافات صندوق(وقتی مانده بستانکار داشته باشد، درآمد است و جزو سایر درآمد ها می شود). البته هزینه های مالی هزینه هایی هستند که برای تامین منابع مالی موسسه به مصرف می رسند، بنابراین برخی از کارمزهای بانکی و امثال آن را جزو هزینه های اداری تشکیلاتی می دانند ولی از نظر اکثر ممیزین و حسابرسان، همان هزینه مالی محسوب می شود.

هزینه بهره وام  **

                          بانک  **

بابت برداشت بهره وام توسط بانک

نکته: اگر برای تعمیرات یا بازسازی اساسی یک دستگاه تولیدی یا خرید مواد اولیه خام، وام بگیریم طبق استاندارد خسابداری اگر دارایی درحال استفاده باشد، بهره آن جزو هزینه های مالی می باشد وبه قیمت تمام شده اضافه نخواهد شد. اما طبق شرایط خاصی که در استاندارد های حسابداری آمده است و هنوز از دارایی استفاده نشده باشد، بهره آن به بهای تمام شده دارایی اضافه می گردد.