کسور قانونی حقوق

وجوهی که کارفرما به نمایندگی از طرف سازمان های مربوط وبر اساس مصوبه های قانونی، باید از دستمزد کارگران کسر وبه سازمان های ذینفع پرداخت نماید را کسور قانونی حقوق گویند. از جمله مالیات حقوق و دستمزد، حق بیمه احتماعی سهم کارگر 7%، بدهی کارگر به صندوق اجرا دادگاه

مالیات: طبق نرخی که از طرف اداره مالیات هرسال اعلام می شود، مازاد آن مشمول مالیات است و به حساب اداره مابات واریز می شود. برای مثال برای سال 1395 وقتی ماهانه 13/500/000 ریال معافیت حقوق باشد و نرخ فعلی مالیات حقوق 10% باشد اگر کسی 14/000/000 ریال دریافت نماید؛ 50/000 = 10% * (13/500/000 - 14/000/000) ریال مالیات حقوق این شخص درماه می شود.

حق بیمه های اجتماعی

حق بیمه کاهانه تامین اجتماعی جمعا 30% حقوق و دستمزد مشمول بیمه است که از آن 7% به وسیله کارگر و 23% توسط کارفرما (20% شهم کارفرما، 3% بیمه بیکاری) تامین میشود. هنگام تنظیم لیست حقوق و دستمزد توسط کارفرما، می بایست 7% حقوق کسر و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود. کارفرما موظف است حداکثر تا پایان ماه بعد، حق بیمه ماه قبل را به حساب تامین اجتماعی  پرداخت یا چک نقدی آن را تسلیم کند، درغیر این صورت مشمول جریمه دیر کرد می شود.

-این هزینه یکی از اقلام هزینه های سربار محسوب می گردد. البته در برنامه های 5 ساله توسعه کشوری، برای اشتغال زایی بیشتر، معافیت هایی برای بیمه سهم کارفرما تعیین می شود برای مثال در ماده (103) برنامه چهارم توسعه کشوری، اگر کارگر از طریق کاریابی معرفی می شد، کل 20% سهم کارفرما معافیت داشت. در ماده (80) برنامه پنجم برای سال اول 18% برای سال دوم 16% و… برای سال پنجم برنامه 10% معافیت داشت و در ماده (71) برنامه ششم نیز اگر برای لیسانس به بالا به صورت کارورز استخدام شود تا دوسال مشمول معافیت سهم کارفرما می شود.

صندوق اجرا (اجراییات)

اجراییات به مبالغی گفته می شود که طبق قانون یا به موجب احکام صادره از سوی مراحع قانونی می بایست توسط کارفرما از حقوق و دستمزد کارگر کسر و به حساب صندوق اجرا واریز شود. صدور احکام می تواند شامل رای دادگاه های صالحه برای وصول طلب مورد دعوا، یا حتی محکوم شدن کارگر به پرداخت غرامت به کارفرما به دلیل وارد کردن خسارت به کارخانه باشد. وقتی مبلف مورد شکایت بیش از ⅓ حقوق ماهانه کارگر باشد به درخواست کارگر و بر اساس حکم دادگاه، باتوجه به تاهل یا مجرد بودن کارگر، به صورت اقساط ماهانه، ⅓ یا ¼ از دستمزد او کسر و به حساب صندوق اجرا واریز می شود.

کسور واقعی

به وجوهی که با توافق کارگر ویا براساس قرارداد بین کارگر و کارفرما، در زمان تنظیم لیست از دستمزد کارکنان کسر می شود گفته می شود. از جمله بدهی کارکنان به شرکت تعاونی، اقساط وام مسکن کارگری، مساعده حقوق(پیش پرداخت حقوق و دستمزد) و یا پرداخت بدهی کارگر به اشخاص.

نکته) در حال حاضر، عائله مندی (کمک هزینه عائله مندی) و پاداش تولید (تا سقف اعلامی) و حق ماموریت جز، مشمول بیمه نمی باشد و جزو مزایای غیرمشمول بیمه محسوب می شود. بن کارگری قبلا غیرمشمول بود اما اخیرا سازمان تامین اجتماعی آن راهم مشمول بیمه اعلام کرده است. برای مالیات حقوق، تا سقف اعلامی هرسال مشمول معافیت مالیاتی  سالانه می شود و از مالیات معاف است و مازاد آن به نزخ 10% مشمول مالیات می گردد. البته اگر از مبلغ حقوق از هفت برابر سقف اعلامی بیشتر شود، نرخ برای مازاد هفت برابر به نرخ 20% تبدیل می گردد.

-هزینه سفر و ماموریت، سنوات خدمت، عیدی و پاداش آخر سال تا سقف 2/12 معافیت سالانه و… معاف از مالیات می باشد.

مثال) اگر حقوق پایه ماهانه کارگر در سال 1386 روزی 61/000 ریال باشد و 10 ساعت اضافه کاری، مشمول یک عائله مندی، حق مسکن برابر 100/000 ریال، بن کارگری 100/000 ریال به وی پرداخت شود (بافرض 30 روز بودن ماه و معافیت مالیاتی 2/270/000 ریال ماهانه و نرخ مالیاتی 10% و اینکه هزینه هر عائله مندی معادل سه برابر حقوق یک روز باشد)، داریم:

                                                                                                 11/645 = (220 ÷ 30)  1/40  61000 نرخ اضافه کاری

-توجه شود که 30/220 معادل همان 44 ساعت کار در 6 روز هفته می باشد که معکوس شده تا نرخ یک ساعت ختاص کاری را محاسبه کنیم(روزانه 7 ساعت و 20 دقیقه یا 7/333 ساعت)

             یکه عائله مندی + حق مسکن + بن کارگری + اضافه کاری + حقوق پایه = جمع حقوق طبق ضرایب اداره کار در سال 1386

                               2/329/450 = (61/000) 3 + 100/000+100/000+(11/645 * 10) + (61/000 * 30) = جمع حقوق پرداختی

                                                                                      2/146/450 = (61/000 * 3) - 2/329/450 حقوق مشمول بیمه

                                                                                                         15/255 = %7 * 2/146/450 حق بیمه سهم کارگر

                                                                                                    59/500 = 2/270/000 - 2/329/450 مشمول مالیات 

                                                                                                                                5/950 = %10 * 59/500 مالیات 

                                                                                 2/173/295 = 5/950 - 150/255 - 2/329/500 پرداختی به کارگر 

نرخ حداقل پایه حقوق و دستمزد⇓                                           نرخ معافیت سالانه مالیات حقوق⇓

سال 86  61/000=ماهانه 1/830/000 ریال                                    2/270/000

سال 87  73/200=ماهانه 2/196/000                                         2/450/000

سال 88  87/840=ماهانه 2/635/200                                      4/166/666(سالانه 50/000/000 ریال برای 12 ماه)

سال 89  101/000=ماهانه 3/030/000                                        4/375/000(سالانه 52/500/000 برای 12 ماه)

سال 90  110/100=ماهانه 3/303/000                                        4/850/000(سالانه 58/200/000 برای 12 ماه)

سال 91  129/900=ماهانه 3/897/000                                      5/500/000(سالانه 66/000/000 برای 12 ماه)

سال 92  162/375=ماهانه 4/871/250                                  8/333/333(سالانه 100/000/000 برای 12 ماه)

سال 93  202/970=ماهانه 6/089/100                                    10/000/000(سالانه 120/000/000 برای 12 ماه)

سال 94 237/475=ماهانه 7/124/250                                 11/500/000(سالانه 13/800/000 برای 12 ماه)

سال 95 270/722=ماهانه 8/121/660                                   13/000/000(سالانه 156/000/000 برای 12 ماه)

نحوه محاسبه معافیت بیمه سهم کارفرما

دولت در جهت اجرای سیاست های اشتغال زایی و حمایت های خود از تولید و اشتغال، تخفیف ها و معافیت هایی برای حق بیمه سهم کارفرما درنظر می گیرد(20% سهم کارفرما). مانند کاده (103) قانون چهارم توسعه (معافیت کامل 20% سهم کارفرما) یا ماده (80) قانون پنجم توسعه (معافیت 18% سهم کارفرما درسال اول استخدام، 16% درسال دوم استخدام، 14% برای سال سوم والی آخر) و ماده (71) برنامه ششم توسعه (معافیت دوساله سهم کارفرما برای استخدام لیسانس به بالا به صورت کارورز) و یا قانون معافیت 5 نفر برای برخی کارگاه ها.

مثال) برخی از کارگاه ها طبق لیست اداره بیمه، به میزان حداکثر 5 نفر از 20% حق بیمه سهم کارفرما معاف می باشند. برای یکی از این کارگاه ها در خرداد ماه 87 که 33 نفر کارگر داشته اطلاعات زیر در دسترس است.مطلوبست محاسبه حق بیمه پرداختی.

30نفر از کارگران 31 روز، روزی 87840 ریال

1 نفر از کارگران 4 روز، روزی 87840 ریال

1 نفر از کارگران 31 روز، روزی 100/000 ریال

1 نفر از کارگران 0 روز، روزی 87840 ریال(ترک کار از اول ماه یا مرخصی استعلاجی)

پاسخ) 

                               85/142/560 = (87/840 * 0) +(100/000* 31) +(87/840*4)+(87/840*31*30 دستمزد طبق لیست

                                 90/237/280 = (100/000*31)+0+(87/840*31*32) کل حقوق و دستمزد درصورت ارسال کامل لیست

                                     2/734/462 = %20*5 * (33÷ 90/237/280) میزان معافی سهم کارفرما طبق رویه تامین اجتماعی

                                                             14/294/049 = 2/734/463 - %20*(85/142/560) حق بیمه 20% سهم کارفرما

                                                              جمع 3% حق بیمه بیکاری +7% سهم کارگر + 20% سهم کارفرما = کل حق بیمه⇓

                                                                                14/294/049= (%3*85/142/560) + (%7*85/142/560)

                                                                    22/808/305 = 8/514/256 + 14/294/049 جمع کل حق بیمه خردادماه

کنترل سربار

هزینه های تولید از 3 عنصر هزینه مواد مستقیم، کار یا همان دستمزد مستقیم، سربار کارخانه تشکیل شده است.

-سربار به هزینه های غیرمستقیم تولید گفته می شود، هزینه هایی که به طور مستقیم به ساخت محصول ارتباط ندارند و به آسانی نمی توان به محصول یا سفارش معینی ارتباط دارند. 

بیشتر هزینه های سربار شامل موارد زیر میباشند:

مواد غیرمستقیم (مواد فرعی مصرف شده در تولید)

کار غیرمستقیم (دستمزدی که به طور مستقیم به تولید بستگی ندارد)

هزینه های سوخت و روشنایی

آب، گاز، اجاره

عوارض، بیمه، استهلاک

تعمیر و نگهداری 

پاداش سالانه مدیران

حقوق ایام مرخصی و تعطیلات رسمی

فوق العاده اضافه کاری و نوبت کاری و شب کاری

اوقات تلف شده نیروی کار

حقوق و مزایای سرپرستان و مدیران و پرسنل اداری

انواع سربار

سربار در ازتباط با حجم و ظرفیت تولید، سه حالت متفاوت به شرح زیر دارد:

الف) سربار ثابت: بخشی از هزینه های کارخانه است که در دامنه مناسبی از ظرفیت کارخانه، بدون تغییر باقی می ماند و ارتباطی با نوسانات حجم تولید در یک دامنه مشخص تولید ندارد. مثل حقوق و مزایای سرپرست کارگاه، اجاره انبار، حقوق و مزایای نگهبان و… برای مثال در دامنه 0تا 100/000 واحد به یک کارگاه نیاز است و هزینه اجاره تغییر نمی کند. حال اگر دامنه تولید از 100/000 واحد بیشتر شد به اجاره دو کارگاه نیاز است.

-سربار ثابت نسبت به کل محصول تولید شده ثابت، اما برای یک واحد محصول متغیر است زیرا با افزایش تعداد محصول، سهم سربار ثابت برای یک واحد محصول، کاهش می یابد.

                                                       تعداد واحدم محصول تولید ÷ کل سربار ثابت = سهم سربار ثابت برای یک واحد محصول

ب) سربار متغیر: هزینه ای متناسب با حجم تولید و هم جهت با آن کم و زیاد می شود. از ویژگی سربار متغیر این است که نسبت به کل محصول(ظرفیت) متغیر اما برای یک واحد محصول یا طرفیت؛ ثابت است مانند مواد غیرمستقیم و دستمزد غیرمستقیم. البته باید دقت شود که مواد مستقیم  ودستمزد مستقیم جزو هزینه های متغیر تولید بودند و نه سربار متغیر. مصرف مواد غیر مستقیم، یک نوع سربار متغیر تولید است.

پ) سربار نیمه متغیر: سربار نیمه متغیر ترکیبی از هزینه ثابت و متغیر می باشد مانند هزینه تلفن که ترکیبی از حق اشتراک( مربوط به ثابت) و حق مکالمه (مربوط به متغیر) است. اگر هیچ تماسی گرفته نشود، حق اشتراک ماهانه باید پرداخت شود و هرچه تماس بیشتر گرفته شود، هزینه بیشتری باید پرداخت شود.

زمان شناسایی سربار

الف) قبل از تحقق هزینه: به طور معمول پیش از شروع هر دوره مالی جهت تهیه بودجه، سربار تخمین زده می شود که به آن برآورد سربار  می گویند.

ب) شناسایی بعد از تحقق: به طور معمول در طی دوره مالی، هزینه های واقعی سربار با پرداخت وجه شناسایی و ثبت می شود.

-سربار واقعی همان هزینه هایی هستند که درطول دوره مالی به صورت واقعی محقق شده و بهای آن پرداخت شده یا تعهد به پرداخت شده است. استفاده از هزینه های واقعی برای سیاست گذاری ئ تصمیم گیری به تنهایی کاربرد پندانی ندارد، زیرا این هزینه ها عملا به وقوع پیوسته پس ملاک مناسبی برای تصمیم گیری و برنامه ریزی تولید در آینده نمی باشد.

انواع طبقه بندی سربار

1) ارتباط  هزینه دوایر به صورت اختصاصی یا مشترک: مستقیم و غیرمستقیم 

2) ارتباط هزینه با حجم تولید: سربار ثابت ، متغیر و مختلط

3) ارتباط هزینه با هزینه دوره یا بهای تمام شده کالای ساخته شده: سربار ساخت، اداری، توزیع و فروش

سربار مستقیم: هزینه هایی که به صورت مستقیم به دایره یا دستگاه مشخصی مربوط باشد، مانند مواد سوختی مصرفی، هزینه سرپرستی، دستمزد مستقیم، اضافه کاری، تعمیر و نگهداری ماشین آلات، استهلاک تجهیزات تولید و اثاثه تولید و…

سربار غیرمستقیم: هزینه هایی که به صورت مشترک توسط دوایر مختلف به مصرف می رسند، به صورتی که نمی توان آنها را به طور مستقیم به حساب یک دایره تولیدی یا خدماتی به طور خصوصی منظور کرد. مانند هزینه روشنایی عمومی، اجاره محل، استهلاک محل تولید، هزینه حرارت مرکزی.

-یکی از عمده ترین اهداف طبقه بندی فوق، تعیین سودآوری محصولات و مشخص کردن سهم هر دایره در سودو زیان موسسه می باشد.

سربار ثابت و متغیر و مختلط:همان گونه که در بخش قبل گفته شد، این طبقه بندی تصمیم گیری در مورد حجم تولید، قیمت گذاری محصولات و کنترل هزینه ها به منظور رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده را برای مدیران ممکن می سازد.

سربار ساخت و اداری و توزیع و فروش:سربار ساخت شامل کلیه هزینه های تولید به غیر از مواد خام (مواد مستقیم) و دستمزد مستقیم است. دراین طبقه بندی، سربار ساخت(تولید) به حساب کالای درجریان ساخت منظور می شود که در نهایت به موجودی کالا منتقل می شود، اما سربار اداری و تشکیلاتی و سربار توزیع و فروش جزو هزینه های دوره مالی است وبه حساب خلاصه سود و زیان انتقال می یابد.

مثال _الف) هزینه سوخت و روشنایی در موسسه تولیدی، چون با فزایش یا کاهش میزان تولید تغییر می کند ، پس سربار متغیر می باشد و از آنجایی که در تمام دایره های موسسه به صورت مشترک به مصرف می رسد و به دایره خاصی مربوط نیست، بنابراین سربار غیرمستقیم تولید است، جزو سربار ساخت می باشد. البته سهمی از هزینه های روشنایی مربوط به هزینه های عمومی و هزینه دوره مالی است.

مثال _ب) هزینه استهلاک ساختمان یک دایره تولیدی با افزایش یا کاهش تولید، ارتباط ندار د بنابراین سربار ثابت است و چون این هزینه برای یک دایره تولیدی معین به مصرف می رسد، پس سربار مستقیم آن دایره می باشد اما هزینه استهلاک کل ساختمان کارخانه، سربار غیرمستقیم است، زیرا به همه محصولات مختلف مربوط است. هزینه های استهلاک ماشین آلات جزو سربار ساخت است و بخشی از استهلاک ساختمان کارخانه مربوط به سربار ساخت و بخشی مربوط به هزینه های عمومی و هزینه های دوره است.

مثال _ پ) هزینه حقوق مدیران کارخانه، چون با افزایش و کاهش میزان تولید تغییر نمی کند، پس سربار ثابت است و چون در کلیه دوایر واحد تولیدی به صورت مشترک استفاده می شود، سربار غیرمستقیم دوایر است و جزو سربار ساخت می باشد.

مثال _ ج) هزینه فوق العاده اضاف کاری، با افزایش یا کاهش میزان تولید تغییر می کند، زیرا سربار متغیر است و چون مربوط به یک دایره معین است، پس سربار مستقیم آن دایره می باشد و جزو سربار ساخت است.

عمده ترین هدف از گردآوری هزینه های سربار کارخانه، جمع آوری اطلاعات برای کنترل این هزینه هاست.

اعمال کنترل با انجام اقدامات زیر همراه می باشد:

1) گزارش مربوطه به هزینه های هر دایره به سرپرست آن دایره اعلام شود.

2) مقایسه هزینه های واقعی انجام شده با هزینه پیش بینی شده برای سطح فعالیت مورد نظر.