آیین نامه اجرایی موضوع ماده 149 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394/04/31

در اجرای مقررات ماده 149 اصلاحی ق.م.م مصوب 1394/04/31 و بنا به پیشنهاد شماره 200/16199 مورخ 1395/10/11 سازمان امور مالیاتی کشور، مقررات و ضوابط اجرایی مربوط به هزینه استهلاک دارایی ها و هزینه های تاسیس در 21 ماده و 4 تبصره، به شرح زیر، به انضمام جداول دارایی های استهلاک پذیر در قالب 25 گروه، به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید.

ماده (1) تعاریف و مفاهیم:

الف) استهلاک: تخصیص نظام مند یا سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن.

ب) مبلغ استهلاک پذیر: بهای تمام شده دارایی یا سایر مبالغ جایگزین پس از کسر ارزش باقیمانده آن.

پ) عمر مفید: مدت زمانی که پس از شروع بهره برداری دارایی، طبق جداول استهلاکات مبنای محاسبه استهلاک قرار می گیرد.

ج) بهای تمام شده: مبلغ وجه نقد یا معادل نقد پرداختی و یا ارزش منصفانه سایر مابه ازا هایی که جهت تحصیل یک دارایی در زمان تحصیل یا ساخت آن واگذار شده است و در صورت مصداق مبلغی که بر اساس الزامات خاص استانداردهای حسابداری مانند، مخارج تامین مالی، تفاوت تسعیر بدهی های ارزی مربوط به تحصیل و ساخت دارایی ها، ناشی از کاهش ارزش ریال، به آن دارایی تخصیص می یابد.

د) ارزش منصفانه: مبلغیست که خریداری مطلع و مایل و فروشنده ای مطلع و مایل می توانند در معامله ای حقیقی و در شرایط عادی، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یکدیگر مبادله کنند.

و) ارزش دفتری: بهای تمام شده دارایی پس از کسر استهلاک انباشته آن.

ر) ارزش باقیمانده یا اسقاط:مبلغ برآوردی که واحد تجاری درحال حاضر می تواند از واگذاری دارایی پس از کسر مخارج برآوردی واگذاری بدست می آورد، با این فرض که دارایی در وضعیت متصور در پایان عمر مفید باشد.

ح) هزینه تاسیس: منظور از این هزینه، مخارج حقوقی برای تهیه اساسنامه و شرکت نامه، حق مشاوره و مخارج ثبت می باشد.

ط) دارایی ثابت مشهود: به دارایی گفته می شود که به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات، اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری نگهداری می شود و انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد.

ی) دارایی نامشهود: یک دارایی قایل تشخیص غیر پولی و فاقد ماهیت عینی (دارایی نامشهود با عمر مفید نامحدود به لحاظ مالیاتی قابل استهلاک نمی باشد.)

ک) تعمیر اساسی: مخارج تعییر دارایی ثابت که موجب بهبود وضعیت  دارایی اعم از افزایش عمرمفید، افزایش ظرفیت تولید، بهبود کیفیت محصول و کاهش مخارج عملیاتی، در مقایسه با وضعیت قبل از انجام تعمیر گردد.

ل) تاریخ شروع بهره برداری:تاریخ مندرج در پروانه بهره برداری یا بهره برداری عملی حسب مورد خواهد بود.

ماده (2): در مورد دارایی هایی که از طریق معاوضه تحصیل می شوند، ارزش منصفانه آن دارایی و یا دارایی های مشابه آن ماخذ محاسبه استهلاک می باشد. در صورتی که ارزش منصفانه دارایی تحصیل یا واگذار شده قابل اندازه گیری یا محسابه نباشد، ارزش دفتری دارایی واگذار شده با احتساب سرک دریافتی یا پرداختی ماخذ محاسبه استهلاک قرار می گیرد.

ماده (3): مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی در زمان انجام هزینه به ارزش دفتری دارایی اضافه و در طول باقیمانده عمر مفید دارایی، قابل استهلاک خواهد بود. مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی های ثابت که پس از پایان عمر مفید دارایی انجام می گردد، در سال انجام مخارج، قابل استهلاک می باشد.

تبصره) در مورد صنایعی که به طور دوره ای انجام عملیات اورهال( بازرسی عمده) ضرورت دارد، اعم از اینکه عملیات اورهال طی عمر مفید یا پس از پایان عمر مفید دارایی صورت بگیرد، در صورتی که طول دوره تکرار اقدامات فوق بیش از 1 سال باشد، مخارج انجام شده به طور جداگانه ثبت و طی دوره منتهی به اورهال بعدی مستهلک می شود.

ماده (4): تفاوت های تسعیر بدهی های ارزی مربوط به تحصیل و ساخت دارایی ها، ناشی از کاهش ارزش ریال با رعایت استانداردهای حسابداری از دوره مالی شناسایی آن، مطابق ضوابط و جداول پیوست این مجموعه مستهلک می شود.

ماده (5): در صورتی که بهای تمام شده برخی از اجزای یک دارایی ثابت مشهود در مقایسه با کل بهای تمام شده آن دارایی، با اهیمت و عمرمفید آن متفاوت از دارایی مورد نظر بوده و بهای آن جزو حداقل 20% بهای تمام شده دارایی باشد، جزو مذکور برمبنای حداقل تا نصف عمرمفید ویا حداکثر تا دو برابر نرخ استهلاک دارایی مزبور قابل استهلاک خواهد بود. در این صورت بهای تمام شده دارایی و اجزای با اهمیت آن باید به صورت جداگانه ثبت می شود.

ماده (6): مبدا محاسبه استهلاک دارایی ها از ابتدای ماه بعد از بهره برداری  می باشد.

تبصره) موسسه ها می توانند در موارد غیرفعال و یا بلا استفاده ماندن موقت دارایی بیش از 6 ماه متوالی در یک دوره مالی، هزینه استهلاک دارایی مزبور در مدت بلا استفاده ماندن را به میزان 30% محاسبه نمایند. چنانچه محاسبه استهلاک برحسب مدت باشد، 70% مدت زمانی که دارایی مورد استفاده قرار نگرفته است، به باقیمانده مدت تعیین شده برای استهلاک دارایی در این جدول اضافه خواهد شد. حکم این تبصره در مورد ساختمان ها و تاسیسات ساختمانی و دارایی های ناشمهود باعمر مفید معین جاری نمی باشد.

ماده (7): هزینه های تاسیس در سال تاسیس، به میزان 100% قابل استهلاک می باشد.

ماده (8): هزینه های قبل از بهره برداری ،در سال انجام هزینه به حساب هزینه دوره منظور می شود.

ماده (9): روش های خط مستقیم، مانده نزولی و تعداد تولید یا کارکردف روش های پذیرفته شده برای محاسبه استهلاک به شرح زیر خواهد بود:

1) روش خط مستقیم: در این روش مبلغ استهلاک پذیر دارایی طی دوره عمرمفید تعیین شده در جدول استهلاکات به طور مساوی درهر سال مستهلک می شود.

2) روش مانده نزولی: دراین روش میزان استهلاک هرسال با اعمال نرخ تعیین شده در جدول استهلاکات نسبت به مانده ارزش دفتری دارایی محاسبه می شود و هنگامی که مانده ارزش دفتری دارایی به کمتر از 5% بهای تمام شده دارایی برسد، کل مانده ارزش دفتری درسال بعد یکجا قابل استهلاک می باشد.

3) روش تعداد تولید: در این روش استهلاک هرسال برمبنای میزان محصول تولیدی نسبت به کل ظرفیت تولید دارایی محاسبه می گردد.

ماده (10): درخصوص آن دسته از دارایی های استهلاک پذیر که  مدت یا نرخ استهلاک آنان نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد ، به شرح زیر عمل خواهد داشت؛

روش مستقیم: مانده ارزش دفتری دارایی ظرف مدت باقیمانده عمرمفید، مستهلک خواهد شد وچنانچه باقیمانده عمرمفید معادل یا کمتر از یک سال باشد، کل مانده ارزش دفتری درسال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.

روش نزولی: مانده مستهلک نشده دارایی، طبق نرخ جدید مندرج در جداول پیوست قابل استهلاک خواهد بود.

ماده (11): درخصوص مواردی که روش استهلاک در جداول نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد، به شرخ زیر عمل خواهد شد:

1) در موارد تغییر روش از نزولی به مستقیم:مانده مستهلک نشده طی مدت باقیمانده عمرمفید، مستهلک خواهد شد. در صورتی که عمرمفید موضوع این جدول کمتر از مدت مستهلک شده دارایی باشد، مانده ارزش دفتری در سال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.

2) در موارد تغییر روش از مستقیم به نزولی:مانده مستهلک نشده با نرخ جدید، مستهلک خواهد شد.

ماده (12): در صورتی که قیمت تمام شده یک دارایی تحصیل یا ایجاد شده کمتر از 10% حد نصاب معاملات کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصات در آن سال باشد، در سال تحصیل یا ایجاد، قابل استهلاک  خواهند بود.

ماده (13): دارایی هایی که به صورت دست دوم خریداری می شوند، مطابق عمرمفید و یا نرخ های مندرج در جدول استهلاک، قابل استهلاک خواهند بود.

ماده (14): چنانچه بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب المنفعه شدن ماشین آلات، زیانی متوجه موسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش در صورت فروش، یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همان سال است.

ماده (15): استهلاک اجاره سرمایه ای دارایی های ثابت استهلاک پذیر با رعایت استانداردهای حسابداری و مطابق با ضوابط و جداول پیوست این مجموعه محاسبه می شود.

ماده (16): در مورد قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری (T.O.B)  و بیع متقابل (Back Buy) دارایی های استهلاک پذیر که تحت عنوان هزینه های پروژه یا دارایی های سرمایه ای ثبت می گردد، به نسبت درآمد هرسال و یا به نسبت سنوات دوره بره برداری، حسب مورد قابل استهلاک خواهد بود.

ماده (17): موسسه های تولیدی و معدنی دارای پروانه بهره برداری از مراجع ذی ربط مجاز خواهند بود، آن بخش از دارایی های ثابت استهلاک پذیر خود را که به منظور کاهش مصرف انرژی، تولید ویا استفاده از انرژی های نو، رفع یا کاهش آلودگی های زیست محیطی و ارتقا فناوری خریداری می نمایند، نصف مدت و یا دو برابر نرخ های مندرج در این جدول مستهلک نمایند، مشروط بر اینکه فهرست دارایی های مزبور و نحوه استهلاک آن و تاییدیه مراجع ذی ربط در مورد مصادیق این ماده را تا پایان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه سال مالی خرید دارایی، به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نمایند.

تبصره) مسئولیت تشخیص مصادیق موضوع این ماده در مورد رفع یا کاهش آلودگی های زیست محیطی، با سازمان حفتظت محیط زیست و در سایر موارد با وزارتخانه و یا موسسه دولتی مستقل ذی ربط صادر کننده پروانه بهره برداری خواهد بود.

ماده (18): دارایی هایی که قیمت تمام شده آنها  به طور کامل مستهلک می گردد، تا زمانی که در مالکیت موسسه می باشند باید به بهای تمام شده و میزان استهلاک انباشته آن دارایی به طور کامل در حساب ها و دفاتر موسسه نشان داده شود.

ماده (19): موسسه ها مجاز می باشند که دارایی های استهلاک پذیر خود را بیش از مدت ویا با نرخی کمتر از نرخ های مقرر در این جدول مستهلک نمایند، مشروط بر اینکه فهرست دارایی های مربوط و نحوه استهلاک آنها را تا پایان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه عملکرد سال تحصیل دارایی به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نمایند.

تبصره) حکم این ماده برای دوره معافیت یا محاسبه مالیات با نرخ صفر جاری نخواهد بود.

ماده (20): در مواردی که مطابق جدول استهلاکات، نرخ و یا مدت خاصی برای برخی از دارایی ها پیش بینی نشده است و همچنین مواردی که نیازمند اصلاح ضوابط، شرح دارایی های استهلاک پذیر، مدت ویا نرخ استهلاک باشد، مراتب توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه وبه تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد رسید.

ماده (21): ضوابط این مجموعه و جدول دارایی های استهلاک پذیر در مورد اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع ماده (95) قانون مالیات های مستقیم  که سال مالی آنها از تاریخ 1395/01/01 و بعد شروع می شود، لازم الاجرا خواهد بود.