ماده(1) :مقررات این آیین نامه شامل مودیانی است که در موعد مقرر در قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366/12/03 و اصلاحیه های بعدی آن، ترازنامه و حساب سود و زیان و حسب مورد حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان خود را با رعایت مقررات تسلیم می کنند.
تبصره)مودیان در انتخاب یکی از رویه های حسابداری بر اساس استانداردهای پذیرفته شده ، مجاز هستند و در سال های بعد باید همان رویه را اعمال نمایند. چنانچه به دلایل مشخصی تغییر رویه داده شود، مکلفند اثرات حاصل از تغییر رویه را بر صورت های مالی مشخص و طی یادداشت جداگانه پیوست اظهارنامه به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند.
ماده (2): دفاتر قانونی مشمول این آیین نامه عبارت است از کلیه دفاتر روزنامه و کل، اعم از مشترک یا جداگانه، که قبل از ثبت هرگونه عملیات حسابداری در آنها و دفتر مشاغل (دفتر درآمد و هزینه) (از سوی ادارات امور مالیاتی ذیربط) حسب مورد امضا و پلمپ و ثبت گردیده و به فارسی تحریر شده باشد.
تبصره 1) اشتباه در گذاری صفحات و نیز اشتباهات ناشی از پلمپ دفاتر در مراجع مذکور، موجب بی اعتباری دفتر نخواهد بود.
تبصره 2) نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است، ممنوع می باشد.
تبصره 3) ادارات امور مالیاتی موظف هستند فهرست دفاتر ثبت و پلمپ شده واصله از اداره ثبت اسناد و همچنین فهرست دفاتر مشاغل ثبت و امضا شده از ناحیه خود را به ادارات امور مالیاتی مربوط ارسال کنند.
ماده (3): مودیان مشمول این آیین نامه مکلفند برای هرسال مالی، فقط از دفاتر امضا و پلمپ و ثبت شده ظرف 1 سال قبل استفاده نمایند، مگر اینکه در اثناء سال به علت تمام شدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در این صورت مجازند دفاتر جدید امضا و پلمپ و ثبت نمایند و با رعایت مقررات ماده (16) این آیین نامه ادامه عملیات مالی را در دفاتر جدید ثبت کنند. درج تعداد و مشخصات دفاتر ماخوذه برای استفاده در هرسال مالی، در اظهارنامه مالیاتی مربوط به آن سال الزامی میباشد.
ماده (4): دفتر روزنامه دفتریست که اشخاص حقوقی یا حقیقی کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی خود را با رعایت اصول و موازین و استاندارد های پذیرفته شده حسابداری و به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت نمایند. نگهداری دفتر روزنامه واحد برای ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است.
ماده (5):دفترکل، دفتریست که عملیات ثبت شده در دفتر روزنامه بر حسب سرفصل یا کد گذاری حساب ها در صفحات مخصوص آن ثبت می گردد، به ترتیبی که تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن امکان پذیر باشد.
ماده (6):دفتر مشترک روزنامه و کل، دفتریست که دارای ستون هایی برای سرفصل حساب های متفاوت باشد، به طوری که بتوان بر طبق اصول و ضوابط و استانداردهای حسابداری، نتایج عملیات را از آن خارج و حساب سود و زیان و ترازنامه تهیه نمود.
ماده (7):دفتر مشاغل(دفتر درآمد و هزینه)، دفتریست که حداقل دارای ستون هایی برای درج تاریخ، شرح معاملات، درآمد و هزینه و دارایی های قابل استهلاک باشد و معاملات مذکور به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت گردد به طوری که در پایان سال تعیین جمع درآمد و هزینه شغلی مودی و تنظیم حساب سود و زیان از آن امکان پذیرد.
ماده(8):دفتر معین دفتریست، برای تفکیک و مجزا ساختن هریک از حساب های دفترکل بر حسب مقتضیات و شرایط حساب ممکن است نگهداری شود.کارت های حساب در حکم دفاتر معین است.
ماده (9):سند حسابداری، فرمی است که در آن یک یا چند مورد از معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی به حساب هایی که حسب مورد بدهکار یا بستانکار گردیده تجزیه می گردد و پس از امضای مراجع ذی صلاح، مندرجات آن قابل ثبت در دفاتر می باشد.
ماده (10):مدارک حسابداری عبارتند از مستنداتی که بیانگر وقوع یک یا چند فعالیت یا رویداد مالی یا محاسباتی بوده و اسناد حسابداری و دفاتر بر مبنای آنها تنظیم و تحریر می گردد.
ماده (11):مودیانی که دفتر روزنامه و کل نگهداری می کنند، باید کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی محاسباتی و نیز مودیان مجاز به نگهداری دفاتر مشاغل باید هرگونه درآمد و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک خود را طبق مقررات این آیین نامه حسب مورد در دفاتر مربوط ثبت کنند، ولو اینکه برای نگهداری حساب ها از ماشین های الکترونیکی و کارت های حساب استفاده شود.
تبصره) اشتباهات حسابداری در صورتی که بعدا در اثناء عملیات سال مربوطه مورد توجه واقع و بر پایه استانداردهای حسابداری در دفاتر همان سال اصلاح و مستندات آن ارائه شود، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
ماده (12):مودیان مجازبه نگهداری دفاتر مشاغل، می توانند تمام یا قسمتی از درآمد و هزینه های مشابه روزانه را تحت یک ردیف در دفتر ثبت نمایند، مشروط بر اینکه در ستون شرح دفتر، نوع و تعداد آنها را قید و اگر متکی به اسناد و مدارک باشد، مودیان مذکور می بایست پس از ثبت موارد در دفتر مشاغل، اسناد و مدارک مربوط را به ترتیب ردیف دفتر و به نحوی که برای رسیدگی ماموران مالیاتی قابل استفاده باشد، نگهداری نمایند.
ماده (13):کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی و درآمد ها و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک، باید در همان روز انجام، در دفاتر روزنامه یا مشاغل حسب مورد ثبت گردد.
تبصره 1) تاریخ مذکور در مدارک یا فاکتور فروش یا خرید و…، ملاک قطعی تاخیر تحریر شناخته نمی شود و هرگاه انجام و ختم این گونه اعمال با توجه به روش و طرز کار موسسه تابع تشریفات و طی مراحلی باشد تا موضوع آماده برای ثبت در دفتر مربوط شود، فاصله بین تاریخ فاکتور یا مدارک و روز آماده شدن آن برای ثبت در دفتر، تاخیر ثبت تلقی نخواهد شد.
تبصره 2) تاخیر در تحریر عملیات، چنانچه به منظور سو استفاده نباشد، تا 15 روز به تشخیص اداره امور مالیاتی و بیش از آن به تشخیص هیات سه نفری موضوع بند (3) ماده (97) قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366 و اصلاحیه های بعدی آن به قانونی بودن دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
تبصره 3) در مواردی که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی و یا سایر مراجع قانونی از دسترس مودی خارج شود، باید از تاریخ وقوع این امر حداکثر 30 روز دفاتر جدید امضا و پلمپ و عملیات آن مدت در آن ثبت گردد.
تبصره 4) تاخیر ثبت دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدید التاسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت ، تا 30 روز مجاز خواهد بود.
ماده (14):کلیه عملیات ثبت شده در ددفاتر روزنامه هر ماه، باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد بعد به دفتر کل منتقل گردد.
ماده (15):موسسه هایی که دارای شعبه هستند، مکلفند با توجه به روش های حسابداری خود، خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر پلمپ شده باشند، حداقل سالی یکبار تا قبل از بستن حساب ها و در غیر این صورت ماه به ماه در دفاتر مرکز موسسه ثبت کنند.
ماده (16):امضا و پلمپ دفاتر ضمن سال مالی، مشروط بر اینکه تا تاریخ امضا و پلمپ هیچ گونه عمل مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تاخیر امضا پلمپ تا حد مجاز مقرر در تبصره های (3 و 4) ماده (13)، این آیین نامه در مورد دفتر روزنامه یا مشاغل و ماده (14) این آیین نامه به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
ماده (17):مودیانی که ازسیستم هاس الکترونیکی استفاده می کنند، موظفند حداقل ماهی 1 بار خلاصه عملیات داده شده به ماشین را دفاتر روزنامه یا مشاغل ثبت ئ حداکثر تا پانزدهم ماه بعد بعد به دفتر کل منتقل نمایند.
-علاوه بر این دستورالعمل های کار ماشین و برنامه های آن و نحوه کار با نرم افزار مالی را در اختیار ماموران رسیدگی قرار دهند. در ضمن هر 3 ماه یکبار، خلاصه عملیات داده شده به ماشین را حداکثر تا 10 روز پس از پایان 3 ماه به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند.
توجه: عدم ارائه و تسلیم موارد فوق در مهلت مقرر، از موارد رد دفاتر می باشد.
ماده (18):اشخاص حقوقی و مشمولین بند (الف) ماده (96) اصلاحی ق.م.م ، مکلفند صورت های مالی نهایی خود را با رعایت آخرین استانداردهای حسابداری اعلامی از طرف مراجع ذیصلاح تهیه و تنظیم نمایند.
تبصره)در مواردی که فرم اظهارنامه تدوین شده توسط سازمان امور مالیاتی حاوی فرم صورت های مالی نیز باشد، اشخاص موضوع این ماده با تنظیم و تسلیم این فرم ها ملزم به تسلیم صورت های مالی جداگانه که برای موسسه متبوع خود تهیه نموده اند، نخواهند بود، لیکن می توانند برای رفع ابهام احتمالی یا ارائه اطلاعات بیشتر، نسخه ای از صورت های مالی و ضمایم مربوط را نیز همراه اظهارنامه به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم نمایند.
رد دفاتر قاونی: طبق مواد (192 الی 199) ق.م.م رد دفاتر قانونی موجب تعلق جریمه ای معادل 10% مالیات متعلقه خواهد شد. عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر موجب تعلق جریمه ای معادل 20% مالیات متعلقه برای هریک از موارد فوق خواهد شد. چنانچه که درآمد ابزاری مودی با درآمد تشخیص قطعی شده حوزه مالیات بیش از 15% اختلاف داشته باشد علاوه بر تعلق جرایم مالیانی تا 3 سال هیچ بخشودگی به مودی اعطا نمی شود.
موارد رد دفاتر قانونی:
ماده (20):تخلف از تکالیف مقرر در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر می باشد:
- دفتر ارائه شده از پلمپ خارج شده باشد و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
- عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز.
- ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت در حاشیه دفاتر.
- ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت بین سطور.
- تراشیدن و پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوء استفاده.
- جای سفید گذاشتن بیش از حد معمول در صفحات و سفید ماندن تمام صفحه در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل به منظور سوء استفاده.
تبصره)در صورتی که سفید ماندن جهت ثبت تراز افتتاحی باشد، موجب رد دفاتر نخواهد بود. همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در آخر هر روز یا هرهفته یا هر ماه به شرطی که اسناد دارای ردیف بوده و قسمت سفید مانده با خط بسته شود به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی آورد.
- بستانکار شدن حساب های نقدی و بانکی، مگر آنکه ناشی از تقدم و تاخر ثبتحساب ها باشد که در این صورت موجب رد دفتر نیست.
- تاخیر تحریر دفتر روزنامه و مشاغل زائد بر حد مجاز تبصره (2-3-4) ماده (13) و تاخیر تحریر دفترکل زاید برحد مجاز ماده (14) و برای مودیانی که از سیستم الکترونیکی استفاده می نمایند، تاخیر تحریر دفاتر کل و روزنامه زاید برحد مقرر در ماده (17) این آیین نامه.
- عدم ثبت خلاصه عملیات شعبه یا شعبه های موسسه در دفاتر مرکز طبق مقررات ماده (15) این آیین نامه.
- اشتباه حساب حاصل در ثبت عملیات موسسه در صورتی که نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده (11) اقدام نشده باشد.
- در صورتی که مودیان حسب مورد از اوراق مخصوص موضوع ماده (169) ق.م.م استفاده ننمایند.
- عدم ازائه آیین نامه یا دستور العمل های کار ماشین الکترونیکی و برنامه های آن و نحوه کار با نرم افزار مالی مورد استفاده و همچنین عدم تسلیم خلاصه عملیات موضوع ماده (17) این آیین نامه در مهلت مقرر در آن ماده.
- عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر ثبت و پلمپ شده حتی نانویس.
- استفاده از دفاتر ثبت و پلمپ شده سال های قبل با توجه به مقررات ماده (3) این آیین نامه.
- عدم تطبیق مندرجات دفاتر با اطلاعات موجود در سیستم های الکترونیکی در مورد اشخاصی که از سیستم های مذکور استفاده نمایند.
- ثبت هزینه ها و درآمد ها و هر نوع اعمال و اقلام مالی غیرواقعی در دفاتر به شرط احراز.
ماده (21):در صورتی که با تایید سر ممیز مالیاتی، دفاتر غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود، دلایل کافی به صورت کتبی باید به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیات سه نفری حسابرس ارسال شود مودی باید ظرف مدت 1 ماه از تاریخ ابلاغ به آن هیات مراجعه وبا ادای توضیحات و دلایل و مدارک کافی، رفع اشکال کند. رای هیات مزبور با توجه به دفاتر و یا علی الراس صورت می گیرد در صورت قبول دفاتر، با توجه به اهیمت اشکالات مطروحه؛ مواردی که طبق ماده (22) زیر موجب تعلق جریمه می باشد، مشخص نمایند.
ماده (22):در صورت قبول دفاتر، با توجه به اهمیت اشکالات مطروحه، موارد زیر موجب تعلق جریمه می باشد:
- قلم زدن مندرجات دفاتر قانونی در هر مورد، 200 تا 10 هزار ریال.
- ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت بین سطور یا حاشیه، در هر مورد 5000 ریال.
- تراشیدن و پاک کردن مندرجات دفاتر در هر مورد، 10 هزار ریال.
- محو کردن مندرجات دفاتر با وسایل شیمیایی در هر مورد، 50 هزار ریال.
- جای سفید گذاشتن در صفحات دفتر روزنامه و دفتر مشاغل بیش از حد مجاز در هر مورد، 5 هزار ریال.
- سفید ماندن تمام صفحه در دفاتر روزنامه و مشاغل غیر از موارد مجاز مقرر، هر صفحه 30 هزار ریال.
- بستانکار شدن حساب های نقدی و بانکی غیر از موارد مجاز از جمله بستانکار شدن ناشی از تقدم و تاخر ثبت حساب ها، در هرمورد، 5 هزار ریال.
- تاخیر تحریر دفاتر قانونی بیش از حد مجاز هر مورد، 5 هزار ریال.
- اشتباه حساب حاصل در ثبت در هرمورد، 2 تا 20 هزار ریال.
حداکثر جریمه برای یک یا چند مورد، چنانچه 10% مالیات معادل یا کمتر از یکصد هزار ریال باشد، تا یکصد هزار ریال و در غیر این صورت تا 10% مالیات متعلق است. تعلق جرایم مذکور در این آیین نامه، مانع وصول جرایم مقرر در سایر موارد قانونی مزبور نخواهد بود.
به موجب ماده (157) قان.ن مالیات های مستقیم ، برای مودیانی که در موعد مقرر از تسلیم اظهارنامه خودداری کنند یا اصولا طبق مقررات مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند، مرور زمان 3 سال از تاریخ سر رسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشت 3 سال مذکور، مالیات متعلقه قابل مطالبه نخواهد بود مگر اینکه در این مدت، درآمد مودی تعیین و حداکثر ظرف مدت 3 ماه از انقضای 3 سال مذکور، برگ تشخیص مالیات صادره به مودی ابلاغ گردد.
چنانچه پس از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و صدور برگ تشخیص مالیاتی، مودی به برگ تشخیص تمکین نماید، مالیات قطعی خواهد بود. چنانچه ظرف مدت 30 روز از ابلاغ برک تشخیص به ممیز کل مراجعه نکند و اعتراض کتبی خود را هم تسلیم ننماید، قطعی خواهد بود. در صورتی که ظرف 30 روز، اعتراض خود را تسلیم حوزه مالیاتی نماید ولی توافقی صورت نگیرد، مودی به عنوان معترض شناخته می شود و پرونده مالیاتی وی به هیات حل اختلاف بدوی ارجاع داده می شود که رای آن قطعی می باشد، مگر آنکه مودی ظرف 30 روز پس از ابلاغ رای هیات با پرداخت 10% مالیات رای هیات، با احتساب مالیات های قبلی، اعتراض خود را به صورت کتبی به حوزه مالیاتی تسلیم کند. در صورتی که هیات تجدید نظر درآمد مشمول مالیات هیات بدوی را تایید کند، مودی علاوه بر پرداخت مالیات، 2% درآمد مورد اختلاف را به عنوان جریمه باید بپردازد.
اگر مودی به رای هیات تجدید نظر هم معترض باشد، ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ، وجه نقد یا تضمین بانکی یا وثیقه ملکی برای سپردن معادل مالیات مورد نظر رای هیات در نظر می گیرد و اعتراض کتبی خود را به شورای عالی مالیاتی تسلیم می نماید.
.jpg)
