قانون مالیات بر ارزش افزوده

ماده (1):عرضه کالا و ارائه خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آنها مشمول مقررات این قانون می باشند.

ماده (2):منظور از مالیات در این قانون به استثنا موارد مندرج در فصل های 8 و 9، مالیات بر ارزش افزوده می باشد.

ماده (3):ارزش افزوده در این قانون، تفاوت بین ارزش کالا ها و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین می باشد.

ماده (4):عرضه کالا در این قانون، انتقال کالا از طریق هر نوع معامله می باشد.

تبصره) کالاهای موضوع این قانون که توسط مودی خریداری، تحصیل یا تولید می شود، چنانچه برای استفاده شغلی به عنوان دارایی در دفاتر ثبت گردد یا برای مصارف شخصی برداشته شود، عرضه کالا به خود محسوب و مشمول مالیات خواهد بود.

ماده (5):ارائه خدامت در این قانون، به استثنا موارد مندرج در فصل 9، انجام خدامت برای غیر  در قبال مابه ازا می باشد.

ماده (6): واردات در این قانون، ورود کالا یا خدمات به خارج از کشور یا از منظقه آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی به قلمرو گمرکی کشور می باشد.

ماده (7): صادرات در این قانون، صدور کالا یا خدمات به خارج از کشور یا به منظقه آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی می باشد.

ماده (8):اشخاصی که به عرضه کالا و ارائه خدمت و واردات و صادرات آنها مبادرت می نمایند، به عنوان مودی شناخته شده و مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

ماده (9):معاوضه کالاها و خدمات در این قانون، عرضه کالا یا خدمت از طرف هریک از متعاملین تلقی و به طور جداگانه مشمول مالیات می باشد.

ماده (10):هرسال شمسی به 4 دوره مالیاتی 3 ماهه تقسیم می گردد. چنانچه شروع یا خاتمه فعالیت مودی در خلال یک دوره مالیاتی باشد، زمان فعالیت مودی طی دوره مربوط یک دوره مالیاتی تلقی می شود.

-وزیر امور اقتصادی و دارایی مجاز است و با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور مدت دوره مالیاتی را برای هر گروه از مودیان دو یا یک ماهه تعیین نماید.

ماده (11):تاریخ تعلق مالیات به شرح زیر میباشد:

1) در مورد عرضه کالا:

- تاریخ صورتحساب، تاریخ تحویل کالا یا تاریخ تحقق معامله کالا، هرکدام که مقدم باشد، حسب مورد.

- در موارد مذکور در تبصره ماده (4) این قانون، تاریخ ثبت دارایی در دفاتر یا تاریخ شروع استفاده، هرکدام که مقدم باشد یا تاریخ برداشت، حسب مورد.

- در مورد معاملات موضوع ماده (9) این قانون، تاریخ معاوضه.

2) در مورد ارائه خدمات:

- تاریخ صورتحساب یا تاریخ ارائه خدمات، هرکدام که مقدم باشد، حسب مورد.

- در مورد معاملات موضوع ماده (9) این قانون، تاریخ معاوضه.

3) در مورد صادرات و واردات:

- در مورد صادرات؛ هنگام صدور (از حیث استرداد) و در مورد واردات تاریخ ترخیص کالا از گمرک و در خصوص خدمات، تاریخ پرداخت مابه ازا.

تبصره)در صورت استفاده از ماشین های صندوق، تاریخ تعلق مالیات، تاریخ ثبت معامله در ماشین می باشد.

ماده (12):عرضه کالاها و ارائه خدمات زیر و همچنین واردات آنها حسب مورد از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف می باشند:

- محصولات کشاورزی فرآوری نشده

- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان

- انواع کود، سم، بذر و نهال

- آرد خبازی، نان، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان

- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات

- کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها، موسسه های دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با تایید هیات وزیران و حوزه گیرنده هدایا

- کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور میشوند، مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود

- اموال غیرمنقول

- انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی انسانی، حیوانی و گیاهی و خدمات توانبخشی و حمایتی

- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق، موضوع ق.م.م

- خدمات بانکی و اعتباری بانکها، موسسه ها و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و صندوق تعاون

- خدمات حمل و نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی

- فرش دستباف

- انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم و تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت 6 ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران می رسد

- خوراک دادم و طیور

- رادار ئ تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه ها بر اساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت 6 ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران می رسد

- اقلام با مصارف صرفا دفاعی و امنیتی براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیرئهای مسلح و وزارت امور اقتصادی ودارایی تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد. فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیات وزیران قابل اجرا خواهد بود.

ماده (13): صادرات کالا و خدمات به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی، مشمول مالیات موضوع این قانون نمی باشد و مالیات های پرداخت شده بابت آنها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک ، در مورد کالا، و اسناد و مدارک مثبته، مسترد می گردد.

تبصره) مالیات های پرداختی بابت کالاهای همراه مسافران تبعه کشورهای خارجی که از تاریخ خرید آنها تا تاریخ خروج از کشور بیش از 2 ماه نگذشته باشد، از محل وصولی های جاری درآمد مربوط هنگام خروج از کشور در مقابل ارائه اسناد و مدارک مثبته مشمول استرداد خواهد بود.

- ضوابط اجرایی این ماده توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد.

ماده (14): ماخذ محاسبه مالیات، بهای کالا و خدمات مندرج در صورتحساب خواهد بود. در مواردی که صورتحساب موجود نباشد و یا از ارائه آن خودداری شود و یا به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز شود که ارزش مندرج در آنها واقعی نیست، ماخذ محاسبه مالیات، بهای روز کالا یا خدمات به تاریخ روز تعلق مالیات می باشد.

تبصره) موارد زیر جزو ماخذ محاسبه نمی باشد:

1) تخفیفات اعطایی

2) مالیات موضوع این قانون که قبلا توسط عرضه کننده کالا یا خدمات پرداخت شده است

3) سایر مالیات های غیرمستقیم و عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمات به آن تعلق گرفته است

ماده (15): ماخذ محاسبه مالیات واردات کالا، عبارتست از؛ ارزش گمرکی کالا(قیمت خرید، هزینه حمل و نقل و حق بیمه) به علاوه حقوق ورودی (حقوق گمرکی و سود بازرگانی) مندرج در اوراق گمرکی.

تبصره)ماخذ محاسبه مالیات واردات خدمات، عبارتست از؛ معادل ارزش ریالی مربوطه به مابه ازا واردات خدمات مزبور.

ماده (16): نرخ مالیات بر ارزش افزوده، یک و نیم درصد (6%) و عوارض (3%) جمعا (9%) می باشد.

تبصره) نرخ مالیات بر ارزش افزوده کالاهای خاص به شرح زیر می باشد:

- انواع سیگار و محصولات دخانی، 12%

- انواع بنزین و سوخت هواپیما، 20%

ماده (17) اعتبار مالیاتی:عبارت است از، مالیات هایی که مودیان در موقع خرید کالا یا خدمات برای فعالیت های اقتصادی خود به استثنا صورتحساب های صادره موضوع این قانون پرداخت نموده اند، حسب مورد از مالیات های وصول شده توسط آنها کسر و یا به آنها مسترد می گردد.

ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولید نیز از جمله کالای مورد استفاده برای فعالیت های اقتصادی مودی محسوب می شود.

تبصره 1) چنانچه مودیان مشمول حکم این ماده، در هر دوره مالیاتی اضافه پرداختی داشته باشند، مالیات اضافه پرداخت شده به حساب مالیات دوره های بعد مودیان منظور خواهد شد و در صورت تقاضای مودیان، اضافه مالیات پرداخت شده از محل وصولی های جاری درآمد مربوط، مسترد خواهد شد.

تبصره 2) چنانچه مودیان به عرضه کالا یا خدمات معاف از مالیات موضوع این قانون اشتغال داشته باشند و یا طبق مقررات این قانون مشمول مالیات نباشند، مالیات های پرداخت شده بابت خرید کالا یا خدمات تا این مرحله قابل استرداد نمی باشد.

تبصره 3) در صورتی که مودیان به عرضه توام کالا ها یا خدمات مشمول مالیات و معاف از مالیات اشتغال داشته باشند، صرفا مالیات های پرداخت شده مربوط به کالاها یا خدمات مشمول مالیات در حساب مالیاتی مودی منظور خواهد شد.

تبصره 4) مالیات و عوارض پرداختی بابت کالاهای خاص موضوع تبصره ماده (16) و ماده (38) بند (ب)، (ج) و (د) صرفا در مرحله واردات، تولید و توزیع مجدد، قابل کسر از مالیات های وصول شده و یا قابل استرداد به آنها خواهد بود.(یعنی به عنوان اعتبار برای هیچ مصرف کننده ای منظور نمی شود و فقط هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب خواهد شد.)

تبصره 5) آن قسمت از مالیات های ارزش افزوده پرداختی مودیان که طبق مقررات این قانون قابل مسر از مالیات های وصول شده یا قابل استرداد نیست، جزو هزینه های قابل قبول موضوع قانون مالیات های مستقیم محسوب می شود.

تبصره 6) مبالغ اضافه دریافتی از مودیان بابت مالیات موضوع این قانون، چنانچه ظرف مدت 3 ماه از تاریخ درخواست مودی مسترد نشود، مشمول خسارتی به میزان 2% در ماه نسبت به مبلغ مورد استرداد و مدت تاخیر خواهد بود.

تبصره 7) مالیات هایی که در موقع خرید کالا ها و خدمات توسط شهرداری و دهیاری ها برای انجام وظایف و خدمات قانونی پرداخت می شود، طبق مقررات این قانون قابل تهاتر و یا استرداد خواهد بود.

ماده (18): مودیان مکلفند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می نماید، نسبت به ارائه اطلاعات درخواستی سازمان مذکور و تکمیل فرمهای مربوطه اقدام و ثبت نام نمایند.

ماده (19): مودیان مکلفند در قبال عرضه کالا یا خدمات موضوع این قانون، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می نماید، صادر و مالیات متعلق را در ستون مخصوص درج و وصول نمایند. در مواردی که از ماشین های فروش استفاده می گردد، نوار ماشین جایگزین صورتحساب خواهد شد.

تبصره) کالاهای مشمول مالیات که بدون رعایت مقررات و ضوابط این قانون عرضه می گردد، علاوه بر جرایم متعلق و سایر مقررات مربوط موضوع این قانون، کالای قاچاق محسوب و مشمول قوانین و مقررات مربوط می شود.

ماده (20): مودیان مالیاتی مکلفند، اظهارنامه هر دوره مالیاتی را طبق نمونه و دستورالعملی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین واعلام می نماید، حداکثر ظرف مدت 15 روز از تاریخ انقضا هردوره، به ترتیب مقرر تسلیم مالیات متعلق به دوره را پس از کسر مالیات های که طبق مقررات این قانون پرداخت کرده اند و قابل کسر می باشد، در مهلت مقرر مذکور به حسابی که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین و توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کی گردد، واریز نمایند.

 تبصره 1)در صورتی که مدت فعالیت شغلی مودی کمتر از مدت یک دوره مالیاتی باشد، تکلیف مقرر در این ماده نسبت به مدت یاد شده نیز جاری است.

تبصره 2) اشخاص حقیقی و حقوقی که بیش از یک محل شغل یا فعالیت دارند، تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات برای هرمحل شغل یا فعالیت به طور جداگانه الزامی می باشد.

تبصره 3) در مورد کارگاه ها و واحد های تولیدی، خدماتی و بازرگانی که نوع فعالیت انها ایجاد دفتر، فروشگاه یا شعبه در یک یا چند محل دیگر را اقتضاء نماید، تسلیم اظهارنامه واحد  مطابق دستور العملی می باشد که سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می نماید.

تبصره 4) مودیانی که محل ثابت برای شغل خود ندارند، محل سکونت آنان از لحاظ تسلیم اظهارنامه و سایر امور مالیاتی مناط اعتبار خواهد بود.

ماده (22): مودیان مالیاتی در صورت انجام ندادن تکالیف مقرر در این قانون و یا در صورت تخلف از مقررات این قانون، علاوه بر پرداخت مالیات متعلق و جریمه تاخیر، مشمول جریمه ای به شرح زیر خواهند بود:

- عدم ثبت نام مودیان در مهلت مقرر معادل 75% مالیات متعلق تا تاریخ ثبت نام یا شناسایی حسب مورد

- عدم صدور صورتحساب معادل 1 برابر مالیات متعلق

- عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب معادل 1 برابر مابه التفاوت مالیات متعلق

- عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده معادل 25% مالیات متعلق

- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت نام یا شناسایی به بعد حسب مورد، معادل 50% مالیات متعلق

- عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل 25% مالیات متعلق

ماده (23): تاخیر در پرداخت مالیات های موضوع این قانون در مواعد مقرر، موجب تعلق جریمه ای به میزان 2% در ماه، نسبت به مالیات پرداخت نشده و مدت تاخیر خواهد بود.

ماده (34): مودیان مشمول مالیات موضوع این قانون مکلفند از دفاتر، صورتحساب ها و سایر فرم های مربوط، ماشین های صندوق و یا سایر وسایل و روش های نگهداری حساب که سازمان ماور مالیاتی کشور تعیین می نماید، 

استفاده کنند. مدارک مذکور باید به  مدت 10 سال بعد از سال مالی مربوط توسط مودیان نگهداری و در صورت مراجعه ماموران مالیاتی به آنان ارائه شود.

ماده (38):نرخ عوارض شهرداری ها و دهیاری ها در رابطه با کالا و خدمات مشمول این قانون علاوه بر نزخ مالیات موضوع ماده (16) این قانون، به شرح زیر تعیین می شود:

1) کلیه کالاها و خدمات مشمول نرخ صدر ماده (16) این قانون، 1/5%

2) انواع سیگار و محصولات دخانی 3%

3) انواع بنزین و سوخت هواپیما 10%

4) نفت سفید و نفت گاز 10% و نفت کوره 5%

نکته(مهم): طبق آخرین مصوبات، نرخ مالیات ارزش افزوده 6% و عوارض آن 3%، جمعا 9% می باشد.

تبصره 1) واحدهای تولیدی آلاینده محیط زیست که استانداردها و ضوابط حفاظت از محیط زیست را رعایت نمی کنند، همچنین پالایشگاه های نفت و واحد های پتروشیمی، علاوه بر مالیات و عوارض متعلق به این قانون، مشمول پرداخت 1% از قیمت فروش به عنوان عوارض آلایندگی می باشند. عوارض آلایندگی این ماده مشمول حکم ماده (17 اعتبار مالیاتی ) نمی باشد.

ماده (39): سازمان امور مالیاتی موظف می باشد، عوارض وصولی هرماه تا پانزدهم ماه بعد بع ترتیب زیر به حساب شهرداری محل و یا تمرکز وجوه حسب مورد واریز نماید:

تبصره) حساب تمرکز وجوه به نسبت 20% کلان شهرها( شهرهای بالای 1 میلیون نفر جمعیت) براساس شاخص جمعیت، 60% سایر شهرها براساس شاخص جمعیت و کمتر توسعه یافتگی و 20% دهیاری ها بر اساس شاخص جمعیت توزیع و توسط شهرداری ها و هیاری ها هزینه می شود.

ماده (41): حقوق گمرکی معادل 4% ارزش گمرکی کالاها تعیین می شود. به مجموع این دریافتی و سود بازرگانی که نرخ آن طبق قوانین مربوطه توسط هیات وزیران تعیین می گردد، حقوق ورودی اطلاق می شود.

تبصره 1) نرخ حقوق ورودی علاوه بر رعایت سایر قوانین و مقررات باید به نحوی تعیین گردد که:

1) در راستای حمایت موثر از اشتغال و کالای تولید یا ساخت داخل در برابر کالای وارداتی باشد.

2) در برگیرنده نرخ ترجیحی و تبعیض آمیز بین واردکنندگان دولتی با بخش های خصوصی، تعاونی و غیردولتی نباشد.

3) نرخ حقوق ورودی قطعات، لوازم و مواد مصرفی از نرخ محصول فرآوری شده یا ماده آماده پایین تر باشد.

تبصره 2) معادل دوازده در هزار ارزش گمرکی کالاهای وارداتی که حقوق ورودی آنها وصول می شود، به شهرداری ها و دهیاری های سراسر کشور به عنوان کمک پرداخت و به هزینه قطعی منظور شود.

ماده (42): مالیات نقل و انتقال انواع خودرو به استثنا ماشین های راهسازی، کارگاهی، معدنی، کشاورزی، شناورها، موتور سیکلت وسه چرخ موتوری اعم از تولید داخل یا وارداتی، حسب مورد معادل 1% قیمت فروش کارخانه و یا 1% مجموع ارزش گمرکی  وحقوق ورودی آنها تعیین می شود. مبنای محاسبه این مالیات، به ازا سپری شدن هرسال از سال مدل خودرو و حداکثر تا 6 سال به میزان سالانه 10% و حداکثر تا 60% تقلیل می یابد.

تبصره 1) فسخ و اقاله اسناد خودرو تا 6 ماه بعد از معامله مشمول مالیات نقل و انتقال مجدد نخواهد بود. چنانچه پس از پرداخت مالیات، معامله انجام نشود قابل استرداد به معامل یا موکل خواهد بود.

تبصره 2) اولین نقل و انتقال خودرو از کارخانه های سازنده ویا مونتاژ کننده داخلی ویا واردکنندگان به خریداران و همچنین هرگونه انتقال به صورت صلح و هبه به نفع دولت، نهادهای عمومی غیردولتی، دانشگاه ها و حوزه های علمیه، مشمول پرداخت مالیات نقل و انتقال موضوع این ماده نخواهد بود.

ماده (43): مالیات و عوارض خدمات خاص به شرح زیر می باشد:

1) حمل و نقل برون شهری مسافر در داخل کشور با وسایل زمینی به استثنا ریلی، دریایی و هوایی 5% بهای بلیط به عنوان عوارض.

2) عوارض سالیانه انواع خودروهای سواری و وانت دوکابین اعم از تولید داخلی یا وارداتی، حسب مورد معادل یک در هزار قیمت فروش کارخانه و یا یک در هزار مجموع ارزش گمرکی  و حقوق ورودی آنها.

تبصره) عوارض موضوع بند (2) این ماده در مورد خودروهای با عمر بیش از 10 سال به استثنا خودرو های گاز سوز، به ازاء سپری شدن هرسال تا مدت 10 سال، به میزان سالانه 10% و حداکثر تا 100% عوارض موضوع بند مزبور این ماده افزایش می یابد.

3) شماره گذاری انواع خودروهای سواری و وانت دو کابین اعم از تولید داخل ویا وارداتی به استثنا خودروهای سواری عمومی درون شهری یا برون شهری حسب مورد 3% قیمت فروش کارخانه ویا مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی آنها (شامل 2% مالیات و 1% عوارض).

- حکم ماده (17) این قانون و تبصره های آن به مالیات و عوارض این ماده قابل تسری نمی باشد یعنی اعتبار مالیاتی منظور نخواهد شد.

ماده (46): بند (و): پرداخت مالیات و عوارض موضوع ماده (43) این قانون پس از موعد مقرر موجب تعلق جریمه ای معادل 2% به ازای هرماه نسبت به مدت تاخیر خواهد بود.