اقسام شرکت ها

الف) شرکت سهامی

شرکتیست که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنها می باشد. شرکت سهامی، بازرگانی محسوب می شود ولو موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد. حداقل تعداد شرکا شرکت سهامی، 3 نفر است.

انواع شرکت سهامی:

1) شرکت سهامی عام: شرکت هایی هستند که موسسین آن قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند.

2) شرکت سهامی خاص: شرکت هایی هستند که تمام سرمایه آنها در موقع تامین، منحصرا توسط موسسین تامین گردیده است.

- در شرکت سهامی عام و خاص عبارت «شرکت سهامی عام» و «شرکت سهامی خاص» باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت، در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به صورت روشن و خوانا قید گردد. در موقع تاسیس، سرمایه شرکت سهامی عام از 5 میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی خاص از 1 میلیون ریال نباید کمتر باشد. چنانچه سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کمتر شود، باید ظرف 1 سال نسبت به افزایش سرمایه اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت های قانون تجارت اغییر شکل پیدا کند، در غیر این صورت هز ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید. هرگاه قبل از صدور رای قطعی، موجب درخواست انحلال، منتفی شود دادگاه رسیدگی را موقوف خواهد کرد.

قسمتی از قانون تجارت پیرامون شرکت ها 

ماده (1):تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد.

ماده (2):معاملات تجاری از قرار زیر می باشد:

1) خرید یا تحصیل هرنوع مال منقول(قابل جابجایی) به قصد فروش یا اجاره، اعم از این که تصرفاتی در آن شده باشد یا خیر.

2) تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا یا به هر نحوی که باشد.

3) هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون)، پیدا کردن خدمه یا تهیه ملزومات و…

4) تاسیس وبه کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.

5) تصدی به عملیات حراجی

6) تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی

7) هر قسم عملیات صرافی و بانکی

8) عملیات بیمه

ماده (4):معاملات غیرمنقول (مانند معامله منزل و ملک)، تجاری محسوب نمی گردد.

ماده (5):کلیه معاملات تجار، تجاری محسوب می شود مگر اینکه ثابت شود معامله مربوط به امور تجارتی نیست.

ماده (6):هر تاجری به استثنای کسبه جزء مکلف است، دفاتر ذیل یا دفاتر دیگری را که وزارت عدلیه به موجب نظامنامه قائم مقام این دفاتر قرار می دهد داشته باشد:

1) دفتر روزنامه

2) دفتر کل

3) دفتر دارایی

4) دفتر کپیه

ماده (7):دفتر روزنامه دفتریست که تاجر باید همه روزه مطالبات و دیون و داد وستد تجارتی و معاملات راجع به اوراق تجارتی ازقبیل خرید و فروش و ظهرنویسی، و به طور کلی جمیع واردات و صادرات تجارتی خود را به هر اسم و رسمی که باشد و وجوهی را که برای مخارج شخصی خود برداشت می کند، در آن دفتر ثبت نماید.

ماده (8):دفترکل دفتریست که تاجر باید کلیه معاملات را لااقل هفته یک مرتبه از دفتر روزنامه استخراج و انواع مختلفه آن را تشخیص و جداکرده و هرنوعی را در صفحه مخصوصی درآن دفتر به طور خلاصه ثبت نماید.

ماده (9):دفتر دارایی دفتریست که تاجر باید هرسال صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیر منقول و دیون و مطالبات سال گذشته خودرا به ریز ترتیب داده و درآن دفتر قبت و امضا نماید و این کار باید تا پانزدهم فروردین سال بعد انجام شود.

ماده (10):دفتر کپیه دفتریست که تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره خود را در آن به ترتیب تاریخ ثبت نماید.

تبصره)تاجر باید کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های وارده را نیز به ترتیب تاریخ ورود مرتب نموده و در لفاف مخصوصی ضبط نماید.

ماده (11):دفاتر مذکور در ماده (6) به استثنا دفتر گپیه قبل از آنکه در آن چیزی نوشته شود، توسط نمایده اداره ثبت که مطابق نظامنامه وزارت عدلیه معین می شود، امضا خواهد شد. برای دفتر کپیه امضا مزبور لازم نیست ولی باید اوراق آن دارای نمره ترتیبی باشد. در موقع تجدید سالیانه هر دفتر مقررات این ماده رعایت خواهد شد.

ماده (20):شرکت های تجارتی بر هفت قسم است:

1) شرکت سهامی

2) شرکت با مسئولیت محدود

3) شرکت تضامنی

4) شرکت مختلط غیرسهامی

5) شرکت مختلط سهامی

6) شرکت نسبی

7) شرکت تعاونی تولید و مصرف

نکته)ماده (21) تا (93) قتنون تجارت حذف و در اصلاحیه قانون تجارت به ماده (1) تا (300) تبدیل شده که همگی به شرکت های سهامی عام و خاص مربوط می شود.و لذا ماده (94) تا (300) دو بار داریم ، یکی قانون تجارت و یکی اصلاحیه قانون تجارت.

ماده (1):شرکت سهامی شرکتیست که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سعام آنها می باشد.

ماده (2):شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.

ماده (3):در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از 3 نفر کمتر باشد.

ماده (4):شرکت سهامی به 2 نوع تقسیم می شود:

نوع اول) شرکت هایی هستند که موسسین آنها قسمتی از سرمایه را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند. اینگونه شرکت ها شرکت سهامی عام نامیده می شوند.

نوع دوم) شرکت هایی هستند که تمام سرمایه آنها در موقع تاسیس منحصرا توسط موسسین تامین گردیده استو اینگونه شرکتها، شرکت سهامی خاص نامیده می شوند.

تبصره)در شرکت های سهامی عام عبارت «شرکت سهامی عام» و در شرکت های سهامی خاص عبارت «شرکت سهامی خاص» باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.

ماده (5):در موقع تاسیس سرمایه شرکت های سهامی عام از 5 میلیون ریال و سرمایه شرکت های سهامی خاص از 1 میلیون ریال نباید کمتر باشد.

- چنانچه سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کمتر شود، باید ظرف 1 سال نسبت به افزایش سرمایه اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت های قانون تجارت اغییر شکل پیدا کند، در غیر این صورت هز ذینفع می تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید. هرگاه قبل از صدور رای قطعی، موجب درخواست انحلال، منتفی شود دادگاه رسیدگی را موقوف خواهد کرد.

ماده (6):برای تاسیس شرکت های سهامی عام باید حداقل 20% سرمایه شرکت را خود تعهد کرده و حداقل 35% مبلغ تعهد شده را در حسابی با نام شرکت در شرف تاسیس نزد یکی از بانک ها سپرده گذارند سپس اظهارنامه ای به ضمیمه طرح اساسنامه شرکت و طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام که به امضای کلیه موسسین رسیده باشد، به اداره ثبت شرکت ها تسلیم و رسید دریافت کنند.

ماده (20):برای تاسیس و ثبت شرکت های سهامی خاص، فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت ها کافی خواهد بود:

1) اساسنامه شرکت که به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد

2) اظهارنامه مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهینامه بانکی حاکی از تادیه قسمت نقدی آن که نباید کمتر از 35% کل سهام باشد که به امضا کلیه سهامداران رسیده باشد.

3) انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان شرکت

4) قبول سمت مدیریت و بازرسی با رعایت قسمت اخیر ماده (17)

5) ذکر نام روزنامه کثیر الانتشار جهت درج آگهی های شرکت

ماده (21): سهم قسمتی از سرمایه شرکت های سهامی می باشد که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت شهامی می باشد. ورقه سهم، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. هرگاه برای بعضی از سهام شرکت، مزایایی قائل شوند، اینگونه سهام، سهام ممتاز نامیده می شود.

ماده (30): مادام که تمامی مبلغ اسمی هرسهم پرداخت نشده صدور ورقه سهم بی نام یا گواهی نامه موقت بی نام، ممنوع است. به تعهدکننده این گونه سهام، گواهی نامه موقت با نام داده می شود.

ماده (33): مبلغ پرداخت نشده سهام هر شرکت سهامی باید ظرف مدت مقرر در اساسنامه مطالبه شود، در غیر این صورت هیات مدیره شرکت باید مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را به منظور تقلیل سرمایه شرکت تا میزان مبلغ پرداخت شده سرمایه دعوت کند.

ماده (72): مجمع عمومی شرکت سهامی از اجتماع صاحبان سهام تشکیل می شود. مقررات مربوط به حضور عده لازم و آراء لازم جهت اتخاذ تصمیمات در اساسنامه معین خواهد شد، مگر در مواردی که به موجب قانون، تکلیف خاص برای آن مقرر شده باشد.

ماده (106): در مواردی  که تصمیمات مجمع عمومی متضمن یکی از موارد زیر باشد، یک نسخه آن باید جهت ثبت به مرجع ثبت شرکت ها ارسال شود:

1) انتخاب مدیران و بازرس یا بازرسان

2) تصویب ترازنامه

3) کاهش یا افزایش سرمایه و هر نوع تغییر در اسانامه

4) انحلال شرکت و نحوه تصفیه آن

ماده (107): شرکت سهامی به وسیله هیات مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلا یا بعضا قابل عزل می باشند، اداره می شود. عده اعضای هیات مدیره در سهامی عام نباید از 5 نفر کمتر باشد. اشخاص حقوقی را می توان به مدیریت شرکت انتخاب نمود، در این صورت شخص حقوقی همان مسئولیت های مدنی شخص حقیقی عضو هیات مدیره را ادامه و باید یک نفر را به نمایندگی خود جهت انجام وظایف مدیریت معرفی نماید. هیات مدیره باید اقلا 

یک نفر شخص حقیقی را به مدیریت عامل شرکت برگزیند که می تواند عضو هیات مدیره باشد یا خیر. هیات مدیره می تواند در هر موقع مدیر عامل را عزل کند.

ماده (108 -109): مدیران شرکت توسط مجمع عمومی موسس و مجمع عمومی انتخاب می شوند. مدت مدیریت مدیران حداکثر 2 سال است و انتخاب آنها بلامانع می باشد.

ماده (114): کدیران باید تعداد سهامی را که در اساسنامه در شرکت مقرر کرده دارا باشند. این تعداد سهام نباید از تعداد سهامی که به موجب اسناد جهت دادن رای در مجامع عمومی لازم است، کمتر باشد این سهام جهت تضمین خساراتی است که ممکن است از تقصیرات مدیران بر شرکت وارد آید.

سهام مذکور با نام و غیر قابل انتقال بوده و در صندوق شرکت به عنوان وثیقه باقی می ماند. تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان هر دوره مالی به منزله مفصاحساب مدیران برای همان دوره مالی است ودر این صورت، سهام مورد وثیقه مدیرانی که مدت مدیریت آنها سپری شده، آزاد خواهد شد.