.jpg)
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، تحرک و پویایی نظام مالیاتی با روی کار آمدن دولت سیزدهم در عرصه عمل با موفقیتهای مشهودی توام گشته است و امیدها برای شفاف سازی و تحقق اقتصادی پویا مبتنی بر درآمدهای پایدار افزایش یافته است. از اینرو اقدامات و دستاوردهای تحولی سازمان امور مالیاتی، موردتوجه اغلب صاحبنظران و رسانه های مهم و منصف کشور قرار گرفته است. برای نمونه، روزنامه «جوان» در تازه ترین گزارش اقتصادی با عمل به رسالت اجتماعی خویش، اجرای مرحله جدید قانون سامانه مؤدیان و پایانه های فروشگاهی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
در ابتدای این گزارش آمده است:
بررسی انواع شاخص‌های حوزه مالیاتی نشان از این دارد که نسبت مالیات دریافتی به حجم کل اقتصاد ایران بسیار پایین است و این شاخص تنها بخش شفاف اقتصاد را سنجه می کند که نشان از فرار مالیاتی در بخش‌های شفاف و شناسایی شده اقتصاد است و بخش غیرشفاف و زیرزمینی اقتصاد نیز به طور مجزا با حجم بالایی که در اقتصاد ایران دارند، دارای فرار مالیاتی هستند. از همین رو مقابله با این حجم بالا از فرار مالیاتی در کشور ما از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاران حوزه پولی و مالی کشور است.
مرحله جدید اجرای قانون سامانه مؤدیان
مرحله جدید اجرای قانون سامانه مؤدیان و پایانه های فروشگاهی از ابتدای دی‌ماه با هدف ارتقای شفافیت آغاز شده و به دنبال حصول اطمینان از این است که همه بخش‌های اقتصادی در فرآیند جمع آوری مالیات گنجانده شده اند. به باور کارشناسان، این اقدام نه دولت را قادر می سازد فرار‌های مالیاتی عمده و بخش‌های زیرزمینی را شناسایی و اطمینان حاصل کند که همه شهروندان و مشاغل سهم عادلانه خود را در توسعه کشور می پردازند. برخی اصناف که معمولاً غیرشفاف هستند از جمله مقاصد این قانون اند...
بررسی انواع شاخص‌های حوزه مالیاتی نشان از این دارد که نسبت مالیات دریافتی به حجم کل اقتصاد ایران بسیار پایین است و این شاخص تنها بخش شفاف اقتصاد را سنجه می کند که نشان از فرار مالیاتی در بخش‌های شفاف و شناسایی شده اقتصاد است و بخش غیرشفاف و زیرزمینی اقتصاد نیز به طور مجزا با حجم بالایی که در اقتصاد ایران دارند، دارای فرار مالیاتی هستند. از همین رو مقابله با این حجم بالا از فرار مالیاتی در کشور ما از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاران حوزه پولی و مالی کشور است.
از همین رو نیز مجلس یازدهم در زمینه اصلاح این روند، قانون سامانه مؤدیان و پایانه های فروشگاهی را به تصویب رساند که در دولت قبل هیچ پیشرفت جدی نداشت، اما با روی کارآمدن دولت سیزدهم، اجرای سامانه مؤدیان و شفافیت جریان کالا و خدمات در کشور و تقاطع‌گیری جریان کالا با جریان مالی در دستور کار قرار گرفت و فاز اول سامانه مؤدیان نیز همزمان با ساماندهی دستگاه‌های پوز برای دستگاه‌های اجرایی دولتی در تیرماه ۱۴۰۱ در دستور کار قرار گرفت، برای شفافیت کامل جریان کالا و خدمات در کشور باید تمامی بخش‌های اقتصادی به سامانه مؤدیان بپیوندند و از همین رو نیز اجرای کامل سامانه مؤدیان در فاز‌های بعدی پیش بینی شد که مرحله نهایی آن پیوستن شرکت‌ها و اصناف به سامانه مؤدیان است. این فاز مهم و کلیدی از ابتدای دی سال جاری آغاز شده است و باید همه مشاغل و شرکت‌ها به سامانه مؤدیان مالیاتی متصل شوند و صورت‌حساب‌های خود را در آنجا بارگذاری کنند. با این وجود برخی از فراریان بزرگ مالیاتی در بخش اصناف و همچنین شرکت‌ها نسبت به پیوستن به سامانه مؤدیان مخالفت کرده اند و حتی برخی توپ را در زمین مردم انداخته اند و به دنبال سوءاستفاده از شرایط و عدم تمکین اجرا هستند.
اجرای سامانه مؤدیان شفافیت کامل در جریان کالا‌های تولیدی و ارائه خدمات اصناف و شرکت‌ها را به همراه دارد. این رویکرد به سازمان امور مالیاتی این امکان را می دهد تا مالیات واقعی این مشاغل را تعیین کنند و از فرار آن‌ها از تعهدات مالیاتی جلوگیری می کند. شفافیت مالی همچنین امکان دریافت قیمت‌های بالاتر برای محصولات یا خدمات خود را از بین می برد، زیرا مالیات هایی که می پردازند براساس درآمد واقعی آنهاست نه براساس ارقام کم گزارش شده.
یکی از مزایای سامانه مؤدیان این است که شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فرار‌های مالیاتی عمده را تسهیل می کند. تقاطع گیری جریان کالا با سیستم‌های مالی و بانکی، دید جامعی از فعالیت‌های اقتصادی ارائه می دهد و تشخیص فرار مالیاتی در مقیاس بزرگ را آسان‌تر می کند که این امر منجر به دگرگونی سیستم مالیاتی و کاهش قابل توجه فرار مالیاتی خواهد شد. توجه به این نکته ضروری است که به رغم تلاش‌های دولت، همیشه افراد و مشاغلی وجود خواهند داشت که اقدام به فرار مالیاتی می کنند، اما دولت سیزدهم در ایران مصمم به مبارزه با فرار مالیاتی و از بین بردن امکان دور زدن مردم و دولت است. تمرکز بر ایجاد شفافیت و حصول اطمینان از این است که فرار‌های مالیاتی در قبال اقدامات خود پاسخگو هستند.
مقابله با فرار مالیاتی با رویکرد شفافیت
سیدعلی مرتضوی کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی در رابطه با حجم بالای فرار مالیاتی در کشور به «جوان» می گوید: «فرار مالیاتی همچنان یک چالش مهم در اقتصاد ایران است، زیرا آمار‌ها و شاخص‌های رسمی شکاف قابل توجهی را بین حجم مالیات بر کل اقتصاد و میزان مالیات‌های واقعی پرداخت شده نشان می دهد. دولت ایران برای مقابله با این موضوع و ارتقای شفافیت در جریان کالا‌ها و خدمات، سامانه مؤدیان مالیاتی را اجرا کرده و هدف این سیستم اعمال شفافیت مالی در تمامی بخش‌های اقتصادی با ایجاد زیرساخت‌های جامع است.»
وی می افزاید: «اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی گامی مهم در جهت افزایش شفافیت در اقتصاد ایران بوده و هدف دولت با اتصال تمامی بخش‌های اقتصادی به سامانه مؤدیان، ایجاد چارچوبی جامع برای پیگیری و ثبت معاملات است. این سیستم نظام تصمیم گیری را قادر می سازد تا بر جریان کالا‌ها و خدمات نظارت کنند و شناسایی فرار‌های مالیاتی و بخش‌های زیرزمینی را آسان‌تر می کند.»
این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی با اشاره به مقابله با فرار مالیاتی با رویکرد شفافیت و نظام داده محور در اقتصاد ایران می گوید: «برای افزایش اثربخشی سامانه مؤدیان، اتصال اصناف و شرکت‌ها به سامانه مؤدیان ضروری است. این اتصال تضمین می‌کند که همه تراکنش‌ها به طور دقیق ثبت و گزارش می شوند و جایی برای فرار مالیاتی باقی نمی ماند، این سیستم با حذف امکان دور زدن مردم و دریافت قیمت‌های بالاتر برای کالا‌ها و خدمات، عدالت و مالیات برابر را ترویج می کند و زیرساخت فاکتور الکترونیک نیز اجرایی خواهد شد.»
وی ادامه می دهد: «با الکترونیکی شدن فاکتور‌های مشاغل، راه برای فرار مالیاتی و همچنین دور زدن مردم و اخذ هزینه بیشتر از مردم بسته خواهد شد که این موضوع در کنار شفافیت مالی حاصل از سامانه مؤدیان مالیاتی موجب شده است که برخی از مشاغل به فکر عدم تمکین به قانون باشند. آمار‌های رسمی سازمان امور مالیاتی حاکی از آن است که مشاغلی نظیر جواهر و طلافروشان نسبت به کارمندان و کارگران عادی مالیات کمتری پرداخت می کنند، اما با اجرای سامانه مؤدیان، میزان مالیاتی واقعی آن‌ها براساس شفافیت مالی تعیین می شود.»
مبارزه با فرار مالیاتی با اجرای کامل سامانه مودیان
مرتضوی در ادامه با اشاره به عزم دولت در زمینه اجرای کامل سامانه مؤدیان و مبارزه با فرار مالیاتی تأکید می کند: «دولت سیزدهم با اتصال مشاغل دارای فرار مالیاتی به سامانه مؤدیان مالیاتی و افزایش شفافیت در جریان کالا‌ها و خدمات، قصد دارد تا فرار مالیاتی را در بخش شفاف اقتصاد کاهش دهد. تلاقی جریان کالا با سیستم‌های مالی و بانکی به شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فرار‌های مالیاتی قابل توجه کمک می کند. این رویکرد جامع منجر به تحول در نظام مالیاتی و مبارزه جدی‌تر با فرار مالیاتی خواهد شد.»
وی در پایان خاطرنشان می کند: «سامانه مؤدیان مالیاتی در اقتصاد ایران گامی مهم در جهت ارتقای شفافیت و مبارزه با فرار مالیاتی است. هدف دولت با اتصال تمامی بخش‌های اقتصادی از جمله اصناف و شرکت‌ها به سامانه مؤدیان، ایجاد زیرساخت جامعی است که معاملات را ردیابی و ثبت می کند. این سیستم منجر به مالیات عادلانه‌تر، حذف امکان افزایش قیمت‌ها و شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فرار‌های مالیاتی عمده می شود، در حالی که ممکن است چالش‌هایی پیش بیاید، عزم دولت برای مبارزه با فرار مالیاتی تزلزل ناپذیر است.»
پایان دریافت هزینه‌های بالا و فرار مالیاتی
محمد حبیب دولابی کارشناس اقتصادی با اشاره به اهمیت اجرای کامل سامانه مؤدیان در جهت مقابله با فرار مالیاتی به «جوان» می گوید: «یکی از دلایل عمده فرار مالیاتی در اقتصاد ایران عدم شفافیت در جریان کالا و خدمات است. بسیاری از کسب و کار‌ها و افراد می توانند با دور نگهداشتن معاملات خود و گزارش کمتر درآمد خود از مالیات فرار کنند که این امر منجر به از دست دادن درآمد قابل توجهی برای دولت می شود که در نهایت بر توانایی ارائه خدمات ضروری و سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی و توسعه تأثیر می‌گذارد.»
وی می افزاید: «برای رسیدگی به این موضوع، دولت سامانه مؤدیان مالیاتی را به عنوان ابزار اصلی برای تضمین شفافیت در جریان کالا و خدمات اجرا کرده است. در این سامانه تمامی بخش‌های اقتصادی اعم از اصناف و شرکت‌ها موظفند معاملات خود را ثبت و درآمدهای خود را به سامانه مودیان گزارش دهند. سیستم مؤدیان به عنوان یک پایگاه داده مرکزی عمل می کند که تمام تراکنش‌های مالی را ردیابی و اطلاعات دقیق و به روزی را در مورد حجم مالیات‌های پرداختی ارائه می‌دهد.»
حبیب دولابی با ااشاره به شناسایی فرار مالیاتی در بخش شفاف اقتصاد و امکان اخذ مالیات از بخش زیرزمینی اقتصاد تصریح می کند: «هدف دولت با اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی، جلوگیری از فرار مالیاتی با اطمینان از این است که مشاغل و افراد نمی توانند این سیستم را دور بزنند و درآمدهای خود را کمتر گزارش کنند که این امر همچنین به شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فرار‌های مالیاتی بزرگ کمک می کند، زیرا جریان کالا با جریان مالی و بانکی کشور درهم تنیده خواهد بود و این امر دولت را قادر می سازد تا اقدامات لازم را علیه فراریان مالیاتی انجام دهد و اطمینان حاصل کند که آن‌ها در قبال اقدامات خود پاسخگو هستند.»
وی ادامه می دهد: «یکی از تأثیرات مهم سامانه مؤدیان مالیاتی، تغییر بار مالیاتی از کارمندان و کارگران عادی به مشاغلی است که از پرداخت مالیات فرار کرده اند. بررسی دقیق آمار و ارقام رسمی سازمان امور مالیاتی نشان می دهد مشاغلی مانند جواهر فروشان و طلافروشان در مقایسه با متوسط کارمندان مالیات کمتری پرداخت می کنند. این یک سیستم ناعادلانه ایجاد می کند که در آن افراد سخت‌کوش با نرخ مالیات بالاتری بار می شوند، در حالی که برخی از مشاغل از مالیات فرار می کنند.»
حبیب دولابی می افزاید: «با اجرای سامانه مؤدیان، کسب و کار‌ها دیگر فرصتی برای دور زدن مردم و دریافت هزینه بیشتر برای کالا‌ها و خدمات خود نخواهند داشت. شفافیت مالی مشاغل خاص مانند فروشندگان جواهر و طلا علاوه بر اینکه فرار مالیاتی این مشاغل خاص را به حداقل می رساند، موجب خواهد شد که امکان دورزدن مردم و اخذ هزینه بیشتر نیز برای این مشاغل خاص وجود نداشته باشد، در حالی که ممکن است نگرانی‌ها و مقاومت‌هایی از سوی کسب و کار‌هایی که از پرداخت مالیات فرار کرده اند، وجود داشته باشد، تأکید بر اهمیت رعایت قانون و پیوستن به سامانه مؤدیان مالیاتی بسیار مهم است.»
این کارشناس اقتصادی در رابطه با اهمیت اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی می گوید: «با پیوستن مشاغل دارای فرار مالیاتی به سامانه مؤدیان و شفافیت جریان کالا و خدمات، علاوه بر کاهش فرار مالیاتی در بخش شفاف اقتصاد، به دلیل تقاطع گیری جریان کالا با جریان مالی و بانکی کشور، امکان شناسایی بخش‌های زیرزمینی و فراریان بزرگ مالیاتی نیز فراهم خواهد شد که این امر موجب تحقق تحول در نظام مالیاتی و مقابله جدی با فرار مالیاتی را فراهم خواهد کرد. از همین رو تا حد امکان فراریان مالیاتی از شفاف‌شدن جلوگیری خواهند کرد، ولی با وجود این کارشکنی‌ها، دولت سیزدهم مصمم در مبارزه با فرار مالیاتی است و امکان فرار مالیاتی و همچنین دور زدن مردم و حاکمیت را با تکیه بر شفافیت ایجاد شده، از بین خواهیم برد. از همین رو باید مقابل این فرافکنی‌ها ایستاد و به اخذ مالیات واقعی از این فراریان مالیاتی پرداخت.»
وی در پایان خاطرنشان می کند: «سطح بالای فرار مالیاتی در اقتصاد ایران، توانایی دولت در ارائه خدمات ضروری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را با چالش‌های مهمی مواجه می کند. اجرای سامانه مؤدیان مالیاتی گامی مهم در جهت تضمین شفافیت در جریان کالا‌ها و خدمات است. کسب و کار‌ها با پیوستن به این سیستم می توانند به مبارزه با فرار مالیاتی کمک کرده و به ایجاد یک سیستم مالیاتی عادلانه و عادلانه کمک کنند. عزم دولت برای مبارزه با فرار مالیاتی در کنار تحولی که سامانه مؤدیان مالیاتی به وجود آورده است، راه را برای یک نظام مالیاتی شفاف‌تر و کارآمدتر در ایران هموار خواهد کرد. به جای اینکه این مشاغل خاص به دنبال فرافکنی و حاشیه سازی باشند، بهتر است به قانون تمکین کنند و به سامانه مؤدیان بپیوندند.»
جمع بندی
به نظر می رسد با دریافت مالیات واقعی از فراریان مالیات، دولت می تواند اقتصاد را تقویت کند، در خدمات عمومی و زیرساخت سرمایه گذاری کند و رفاه اجتماعی را ارتقا دهد. همچنین تضمین می کند که بار مالیات به طور عادلانه بین همه شهروندان و مشاغل توزیع می شود. سامانه مؤدیان مالیاتی گامی در مسیر درست است، اما باید با اقدامات اجرایی قوی و تعهد به حفظ حاکمیت قانون همراه باشد.
.jpg)
